Jesteś tutaj: Strona główna Poradnik Sytuacje podatkowe Sprzedaż nieruchomości i ulga mieszkaniowa

Sprzedaż nieruchomości i ulga mieszkaniowa

▪ 18 lutego 2016 r. ▪ Zaktualizowano: 16 listopada 2023 r. ▪ Autor: Dorota Łesak

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią, że dochód ze sprzedaży nieruchomości nabytej przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił zakup podlega opodatkowaniu 19% podatkiem. Podatku tego można uniknąć korzystając z ulgi mieszkaniowej.

Sprzedaż nieruchomości i ulga mieszkaniowa

Spis treści

  1. Sprzedaż nieruchomości - czy oraz ile muszę zapłacić za sprzedane mieszkanie?
  2. Zwolnienie z podatku dochodowego dochodów ze sprzedaży nieruchomości
  3. Ulga mieszkaniowa - kiedy możemy z niej skorzystać?
  4. Wydatki na cele mieszkaniowe
  5. Przychody ze sprzedaży mieszkania w deklaracji PIT-39
  6. Zbycie nieruchomości położonej za granicą – zasady

Sprzedaż nieruchomości - czy oraz ile muszę zapłacić za sprzedane mieszkanie?

Wysokość podatku od nieruchomości zależy od daty nabycia zbywanej nieruchomości. Rozróżniamy trzy zakresy dat:

  1. nieruchomości nabyte do końca 2006 r.,
  2. nieruchomości nabyte od 1.01. 2007 do 31.12.2008 r.,
  3. nieruchomości nabyte od 1.01.2009 r.

Nieruchomości nabyte lub wybudowane do końca 2006 r.

Jeżeli nabyliśmy nieruchomość w tym terminie, to sprzedając ją teraz jesteśmy zwolnieni z podatku. Nie musimy również o fakcie sprzedaży informować urzędu skarbowego. W takiej sytuacji nie musimy płacić podatku, ponieważ w myśl przepisów podatkowych, jeżeli sprzedajemy nieruchomość (lub jej część) po 5 latach od jej nabycia (wybudowania) jesteśmy zwolnienie z rozliczaniem się z fiskusem.

Nieruchomości nabyte lub wybudowane między 1.01.2007 r. a 31.12.2008 r.

Jeżeli nabyliśmy nieruchomość w 2008, to sprzedając ją w roku 2013 i później jesteśmy zwolnieni z podatku od sprzedaży nieruchomości. Pozwalają nam na to przepisy, które mówią, że sprzedaż nieruchomości po upływie 5 lat od jej nabycia jest całkowicie zwolniona z opodatkowania. I właśnie w roku 2014 minęło 5 lat podatkowych od roku 2008. Jeśli pomiędzy nabyciem/wybudowaniem nieruchomości a jej sprzedażą nie minęło 5 lat, to jesteśmy zobowiązani do zapłacenia podatku. Wynosi on 19% zysku ze sprzedaży nieruchomości pomniejszonego o koszty odpłatnego zbycia. Koszty odpłatnego zbycia to koszty uzyskania przychodu, np. udokumentowane koszty nabycia, koszty wybudowania, zapłacony podatek od spadków i darowizn, itp.

Podatek wynosi 19% *(przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości - koszty uzyskania przychodu+odpisy amortyzacyjne). Tak obliczony podatek wykazujemy jedynie w naszym zeznaniu rocznym (PIT-36, PIT-36L lub PIT-38), w którym wyliczoną kwotę wpisujemy w wierszu pt. “Podatek z odpłatnego zbycia nieruchomości”.

Nieruchomości nabyte lub wybudowane po 31.12.2008 r.

Wysokość podatku dla nieruchomości nabytych w tych latach wynosi 19%*(przychód z nieruchomości-koszty odpłatnego zbycia+odpisy amortyzacyjne). Koszty odpłatnego zbycia, to koszty uzyskania przychodu, np. udokumentowane koszty nabycia, koszty wybudowania, zapłacony podatek od spadków i darowizn, itp. (Pamiętajmy, że gdy sprzedajemy nieruchomość po upływie 5 lat od daty nabycia lub wybudowania, podatku nie płacimy wcale!). W przypadku sprzedaży nieruchomości nabytych w tych latach również możemy być zwolnieni z opodatkowania (lub z części podatku). Trzeba tylko spełnić odpowiednie warunki.

Zwolnienie z podatku dochodowego dochodów ze sprzedaży nieruchomości

Dochody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych mogą być zwolnione z podatku dochodowego pod warunkiem, że od chwili nabycia do momentu zbycia upłynęło pięć pełnych lat kalendarzowych. Okres pięcioletni, od którego zależy zwolnienie z podatku, zaczyna się liczyć dopiero po zakończeniu roku, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości. Jeśli nabycie nastąpiło na początku stycznia danego roku, to okres ten przedłuży się prawie do sześciu lat, gdyż pięć lat będzie liczone dopiero od stycznia roku następnego.

Przykład: Państwo Jankowscy nabyli mieszkanie 3 stycznia 2010 roku. Sprzedali je w grudniu 2015 roku. Od momentu kupna do momenty sprzedaży upłynęło 5 lat i 11 miesięcy. Czy państwo Jankowscy nabyli prawo do zwolnienia z podatku dochodowego ze sprzedaży tego mieszkania? Niestety, nie. Wprawdzie minęło ponad pięć lat od nabycia do zbycia, ale nie były to pełne lata kalendarzowe. Gdyby sprzedaż nastąpiła po 1 stycznia 2016 roku zostałby spełniony warunek pięciu pełnych lat kalendarzowych i przysługiwałoby prawo do zwolnienia z podatku.

Ulga mieszkaniowa - kiedy możemy z niej skorzystać?

Jeśli sprzedaż nastąpiła przed upływem tak liczonego okresu pięciu lat, trzeba wykazać dochód w rozliczeniu rocznym PIT i będzie on podlegał opodatkowaniu. Ale w ustawie podatkowej przewidziana jest jeszcze jedna możliwość zwolnienia z podatku, a mianowicie przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na własne cele mieszkaniowe. Dodatkowym warunkiem jest okres dwóch lat dla zrealizowania tych celów. Okres dwóch lat obejmuje dwa pełne lata kalendarzowe liczone od końca roku, w którym nieruchomość została sprzedana.  Wydatki mogą być realizowane już od momentu uzyskania przychodu ze sprzedaży, tak więc okres na wydatkowanie środków może się znacznie wydłużyć.

Przykład: Państwo Kwiatkowscy kupili mieszkanie w 2012 roku i  sprzedali je w styczniu 2015. Nie upłynęło 5 lat od nabycia nieruchomości do jej zbycia, więc państwa Kwiatkowskich obowiązywał podatek od dochodu ze sprzedaży tej nieruchomości. Jeśli w ciągu dwóch lat przeznaczą środki na własne cele mieszkaniowe, podatku nie zapłacą. Na wydatkowanie środków mają czas  do końca 2017 roku (11 miesięcy roku 2015 i pełne lata kalendarzowe 2016 i 2017

Ulga mieszkaniowa pozwala nam nie zapłacić podatku lub zapłacić go w mniejszej części. Aby skorzystać z tego zwolnienia należy dochód ze sprzedaży mieszkania (cały lub część) wydać na własne cele mieszkaniowe w ciągu 2 lat od daty zbycia starej nieruchomości. Wolne od opodatkowania PIT są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Kwota zwolnienia jest limitowana. W ramach ulgi mieszkaniowej zwolniony będzie dochód w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych. Aby obliczyć dochód zwolniony z opodatkowania mnożymy kwotę dochodu przez kwotę wydatków na cele mieszkaniowe, a następnie wynik dzielimy przez kwotę przychodu. Do obliczenia takiego dochodu można posłużyć się schematem:

  1. Dochód (przychód-koszty uzyskania przychodu)*wydatki na cele mieszkaniowe.
  2. Uzyskany wyżej wynik należy podzielić przez przychód z odpłatnego zbycia. Jest to dochód zwolniony z podatku.
  3. Wynik z pkt.2, czyli dochód zwolniony z opodatkowania należy odjąć od dochodu ze zbywanej nieruchomości.
  4. Wynik z pkt.3 należy pomnożyć przez 19%. Jest to podatek, jaki mamy do zapłacenia.

Przykład

Przychód: 200 000
Koszty uzyskania przychodu: 150 000
Dochód: 50 000 (200 000 -150 000)
Wydatki na cele mieszkaniowe: 180 000
Dochód zwolniony z opodatkowania (liczymy wg wyżej napisanego schematu): (50 000*180 000):200 000 = 45 000
I teraz dochód zwolniony z opodatkowania należy odjąć od dochodu: 50 000 - 45 000 = 5000

Do opodatkowania zostaje nam zatem dochód w kwocie 5 000 zł, który mnożymy przez stawkę podatku 19%. A zatem nasz podatek wyniesie 950 zł (5000 * 19%). Kwotę tę wpisujemy do zeznania PIT-39 w odpowiedniej rubryce. Jeżeli cały nasz przychód ze sprzedaży nieruchomości przeznaczyliśmy na cele mieszkaniowe, to nie musimy płacić podatku w ogóle.

Wydatki na cele mieszkaniowe

Przykład

Od przychodu z odpłatnego zbycia: 300 000 zł odejmujemy koszty uzyskania przychodu: 250 000 zł = dochód: 50 000 zł
Wydatki na cele mieszkaniowe: 240 000 zł
Limit dochodu podlegającego zwolnieniu: 50 000 zł x 240 000zł/300 000 zł =40 000 zł
Do opodatkowania pozostaje dochód w kwocie: 10 000 zł. (50 000 całkowity dochód - 40 000 zł dochód podlegający zwolnieniu)

Jeżeli cały przychód z odpłatnego zbycia zostanie wydatkowany na własne cele mieszkaniowe, uzyskany z tego tytułu dochód będzie w całości zwolniony od podatku PIT.

Przykład

Przychód z odpłatnego zbycia: 300 000 zł
Koszty uzyskania przychodu: 250 000 zł
Dochód: 50 000 zł
Wydatki na cele mieszkaniowe: 300 000 zł
Dochód podlegający zwolnieniu: 50 000 zł x 300 000zł/300 000 zł = 50 000 zł
Do opodatkowania - 0 zł.

Pełen katalog wydatków, które stanowią wydatki na tzw. własne cele mieszkaniowe, zawarty jest w art. 21 ust. 25-30 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wydatki na własne cele mieszkaniowe można ująć w trzech grupach:

  1. wydatki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych,

  2. spłata kredytów,

  3. zamiana nieruchomości.

Do wydatków na własne cele mieszkaniowe zalicza się m.in. wydatki na:

  • nabycie budynku mieszkalnego lub jego części, udziału, a takze gruntu związanego z tym budynkiem lub lokalem,

  • nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego lub udziału w nich,

  • nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego,prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w nich,

  • budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, adaptację czy też remont własnego budynku mieszkalnego, lokalu lub pomieszczenia, oraz adaptację na cele mieszkalne niemieszkalnego budynku, lokalu, pomieszczenia oraz ich części.

 

Przez własny budynek, lokal lub pomieszczenie, o których mowa powyżej rozumie się budynek, lokal lub pomieszczenie stanowiące własność lub współwłasność podatnika lub do którego podatnikowi przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takich prawach.

Popularna grupa wydatków, które przeznaczone są na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, to spłata kredytów wraz z odsetkami zaciągniętych na sfinansowanie własnych potrzeb mieszkaniowych. Mogą to być również kredyty refinansowe i konsolidacyjne. Uznaje się wyłącznie wydatki na spłatę kredytów  zaciągniętych przed uzyskaniem przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, mających siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

W przypadku gdy kredyt (pożyczka) stanowi część kredytu (pożyczki) przeznaczonego na spłatę również innych  zobowiązań kredytowych (pożyczkowych) podatnika, za wydatki poniesione na cele mieszkaniowe uważa się tylko tę część wydatków, która  przypada na spłatę kredytu (pożyczki) oraz odsetek dotyczących własnych celów mieszkaniowych.

Przykład: Pan Iksiński nabył w październiku  2010 r. mieszkanie własnościowe i sfinansował ten zakup w całości kredytem bankowym. W maju 2015 r. Pan B otrzymał w darowiźnie działkę, którą sprzedał w tym samym roku. Przychód z odpłatnego zbycia tej działki będzie więc podlegał opodatkowaniu, gdyż zbycie nastąpiło przed upływem 5 lat. Jeżeli jednak uzyskane środki ze sprzedaży działki Pan B przeznaczy na spłatę kredytu mieszkaniowego, który wziął w 2010 roku na zakup mieszkania, wówczas nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku PIT.

Za wydatki poniesione na własne cele mieszkaniowe uważa się też wartość otrzymanego w ramach odpłatnego zbycia w drodze zamiany:

  • budynku, jego części lub udziału w nim, lokalu mieszkalnego lub udziału w nim, a także gruntu, udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z budynkiem lub lokalem

  • spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, lub udziału w tych prawach, lub

  • gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie przeznaczonych pod budowę budynku mieszkalnego, w tym również w przypadku, gdy na gruncie tym  rozpoczęta jest budowa budynku mieszkalnego.

Wydatki na własne cele mieszkaniowe mogą być ponoszone zarówno w kraju jak i poza granicami Polski, tj. w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej. W przypadku ponoszenia wydatków na cele mieszkaniowe w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej, zwolnienie od podatku dochodowego stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium podatnik ponosi wydatki na cele mieszkaniowe.

Pojęcie własnych celów mieszkaniowychnie jest określone w przepisach bardzo precyzyjnie, dlatego można uznać za realizację własnych celów mieszkaniowych  np. zakup dwóch mieszkań albo zakup z myślą o małoletnich dzieciach, którym w przyszłości chce się zapewnić warunki mieszkaniowe.  Znane są przykłady orzeczeń sadów administracyjnych uznających takie wydatki za uprawniające do ulgi podatkowej.

Jeśli wydatki poniesione były na nabycie gruntu, budynku lub udziału w nich lub części, prawa użytkowania albo na budowę, rozbudowę, przebudowę, remont, adaptację budynku lub jego części przeznaczonych na cele rekreacyjne, wtedy takich wydatków nie uważa się za wydatki na własne potrzeby mieszkaniowe.

Zwolnienie nie ma też zastosowania do tej części wydatków, które podatnik uwzględnił w ramach innych ulg mieszkaniowych.

Obowiązek udowodnienia, że określony wydatek na cele mieszkaniowe został poniesiony przy spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów podatkowych spoczywa na podatniku. Jednakże Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje ściśle określonego sposobu dokumentowania takich wydatków. Mogą być one udokumentowane rzetelnymi i wiarygodnymi dowodami w różnej postaci, np. rachunków, faktur, umów oraz innych dowodów zasługujących na wiarę, potwierdzających faktyczne wydatkowanie środków.

Przychody ze sprzedaży mieszkania w deklaracji PIT-39

Po zakończeniu roku podatkowego, w którym podatnik uzyskał przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, należy złożyć rozliczenie pit  39 w terminie takim samym jak pit 37 i pit 36, czyli do końca kwietnia. W 2024 roku można rozliczyć pit za 2023 rok przez portal podatkowy korzystając z programu pit 2023 (pity 2023, pity 2023 online).  

W deklaracji PIT-39 wykazuje się:

  • dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych i należny podatek PIT od dochodu, do którego nie ma zastosowania ulga mieszkaniowa, lub
  • dochody zwolnione z podatku PIT ze względu na ulgę mieszkaniową.

W zeznaniu wykazuje się dochody zwolnione z opodatkowania PIT niezależnie od tego, czy wydatki na cele mieszkaniowe zostały już poniesione w okresie od dnia odpłatnego zbycia do dnia złożenia zeznania, czy też będą poniesione dopiero po złożeniu zeznania – tj. w okresie 2 lat licząc od końca roku podatkowego, w którym uzyskany był przychód.  

W przypadku gdy w złożonym zeznaniu zostały wykazane dochody zwolnione z opodatkowania, a następnie nie zostały wypełnione warunki zwolnienia, np. w ustawowym terminie  2 lat nie zostały wydatkowane uzyskane z odpłatnego zbycia środki na cele mieszkaniowe określone w ustawie, wówczas należy złożyć korektę tego zeznania i zapłacić podatek PIT wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi od następnego dnia po upływie terminu płatności, tj. po upływie terminu do rozliczenia pit 39 za rok podatkowy, w którym uzyskany został przychód z odpłatnego zbycia, do dnia zapłaty podatku włącznie, w wysokości odsetek pobieranych od zaległości podatkowych.

Zbycie nieruchomości położonej za granicą – zasady

Zyski z przeniesienia majątku nieruchomego są generalnie opodatkowane w państwie, w którym nieruchomość jest położona. Dlatego, aby nie płacić podwójnego podatku (w Polsce i za granicą) Polska z innymi państwami podpisała umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania (UPO); umowę wyłączenia z progresją lub umowę dotyczącą odliczenia proporcjonalnego. Zgodnie z tymi umowami, dochód uzyskany za granicą jest albo zwolniony z podatku w Polsce (wyłączenie z progresją), albo podatek zapłacony za granicą podlega odliczeniu od podatku polskiego (umowa dotycząca odliczenia proporcjonalnego), do wysokości określonego limitu.

Dochody ze zbycia nieruchomości położonej za granicą rozlicza się według następujących zasad:

  1. Gdy uzyskaliśmy dochód wyłącznie z nieruchomości położonej za granicą, w kraju, z którym Polska ma podpisaną umowę dotyczącą wyłączenia z progresją - to dochodu tego nie wykazujemy w PIT, ani nie musimy składać PIT-39.
  2. Gdy uzyskaliśmy dochód z nieruchomości położonej za granicą, w kraju, z którym Polska ma podpisaną umowę dotyczącą wyłączenia z progresją oraz dochód ze zbycia nieruchomości w Polsce - to w PIT-39 wykazujemy jedynie dochód ze zbycia polskiej nieruchomości.
  3. Gdy uzyskaliśmy dochód wyłącznie z nieruchomości położonej za granicą, w kraju, z którym Polska ma podpisaną umowę dotyczącą odliczenie proporcjonalnego - to dochód ten wykazujemy w PIT-39 oraz w PIT-ZG i przysługuje nam odliczenie podatku zapłaconego za granicą. Z tym, że odliczenie podatku zapłaconego za granicą nie może przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. Limit ten wyliczmy wg wzoru: ((dochód łączny*0,19)*dochód zagraniczny)/dochód łączny. W PIT-39 wpisujemy podatek zapłacony za granicą z uwzględnieniem limitu, natomiast w PIT-ZG wpisujemy cały podatek zapłacony za granicą - bez uwzględnienia limitu. Czyli należy kwotę podatku obliczoną według stawki 19% od łącznych dochodów uzyskanych w Polsce i za granicą pomnożyć przez kwotę dochodu uzyskanego za granicą, a następnie podzielić przez kwotę łącznego dochodu uzyskanego za granicą i w Polsce.
  4. Gdy uzyskaliśmy dochód z nieruchomości położonej za granicą, w kraju, z którym Polska ma podpisaną umowę dotyczącą odliczenia proporcjonalnego oraz dochód ze zbycia nieruchomości w Polsce - to w PIT-39 wykazujemy zsumowany dochód z Polski i z zagranicy. Przysługuje nam odliczenie podatku zapłaconego za granicą z uwzględnieniem limitu, o którym mowa w pkt.3. Do PIT-39 dołączamy PIT-ZG, w którym wykazujemy dochód zagraniczny oraz podatek zapłacony za granicą - bez uwzględnienia limitu.
  5. Gdy uzyskaliśmy dochód z nieruchomości położonej za granicą, w kraju, z którym Polska nie zawarła umowy dotyczącej unikania podwójnego opodatkowania – to stosujemy zasady jak dla odliczenia proporcjonalnego, czyli dochód wykazujemy w PIT-39 oraz PIT-ZG. Przysługuje nam prawo odliczenie podatku zapłaconego za granicą.

Spec. ds. Rachunkowości i Finansów

Dorota Łesak

Absolwentka administracji publicznej na Uniwersytecie Wrocławskim. Uzyskała dwa tytuły zawodowe: administratywisty oraz technika ekonomisty, co przekłada się na doskonałe kwalifikacje w zakresie rozliczeń podatkowych. Specjalizuje się w rozliczeniach PIT. (...)

Darmowe rozliczenie Bezpieczna wysyłka Wsparcie ekspertów Średnia ocena 12 lat na rynku 5 razy więcej ulg

Zalety rozliczenia PIT
z PITax.pl

Zaleta PITax.pl

korzystne rozliczenie – podpowiadamy jak zapłacić możliwie niski podatek

Zaleta PITax.pl

system zgodny z najnowszymi przepisami podatkowymi

Zaleta PITax.pl

z weryfikatorem poprawności wprowadzonych danych

Zaleta PITax.pl

z oficjalnym Urzędowym Poświadczeniem Odbioru (UPO)

Sprawdź najwyżej oceniany w Polsce program do rozliczeń PIT

PITax.pl Łatwe Podatki to wygodny, szybki i darmowy sposób na Twoje PITy.

Rozlicz PIT Online

Program ten umożliwia swobodny wybór i przekazanie 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych wybranej Organizacji Pożytku Publicznego.

Pomoc Techniczna

  • 534 30 50 40
  • pn-pt 9:00 – 17:00
  • ikona emailpomoc@pitax.pl

Krajowa Informacja Skarbowa

  • 22 330 0 330
  • pn-pt 8:00 – 18:00