Podatkowe konsekwencje otrzymania darowizny od rodziców

Spis treści

1. Darowizna od rodziców a całkowite zwolnienie od podatku
2. Przywrócenie terminu do złożenia zgłoszenia SD-Z2
3. Darowizna pieniędzy w gotówce a możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia

Darowizna od rodziców a całkowite zwolnienie od podatku

Umowa darowizny stanowi czynność prawną, która podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy rzeczy i praw majątkowych, czyli na obdarowanym.

Trzeba jednak podkreślić, że w przypadku darowizny, która następuje pomiędzy członkami najbliższej rodziny (czyli również pomiędzy rodzicami a dziećmi) istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku.

Zgodnie z art. 4a ustawy SD warunkiem skorzystania z całkowitego zwolnienia jest zgłoszenie faktu nabycia do naczelnika właściwego urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny na formularzu SD-Z2.

Dodatkowo w przypadku, gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, warunkiem uzyskania całkowitego zwolnienia jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym.

W tym miejscu warto wskazać, że obowiązek składania zgłoszenia SD-Z2 nie dotyczy tych przypadków, w których dochodzi do zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji wszelkie obowiązki informacyjne spoczywają na notariuszu. Umowa darowizny w formie aktu notarialnego musi być zawarta, gdy dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości.

Formularz SD-Z2 może być złożony zarówno w formie papierowej, jak i w formie elektronicznej, czyli online, o ile podatnik dysponuje profilem zaufanym lub podpisem elektronicznym.

Na marginesie warto wskazać, że opisane zwolnienie nie jest w żaden sposób limitowane, co oznacza, że niezależnie od wartości przedmiotu darowizny obdarowany może skorzystać z całkowitego zwolnienia.

Dodatkowo nie ma znaczenia liczba darowizn. Jeżeli obdarowany będzie pamiętał o dokonaniu zgłoszenia SD-Z2 to niezależnie od ilości darowizn każdorazowo może skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku.

Przywrócenie terminu do złożenia zgłoszenia SD-Z2

Jak już wskazaliśmy, warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest złożenie zgłoszenia SD-Z2 w terminie 6 miesięcy licząc od dnia otrzymania darowizny. Pojawia się zatem pytanie, czy w przypadku przekroczenia terminu możliwe jest wnioskowanie o jego przywrócenie

Przypomnijmy, że w myśl art. 162 §  1 i §  2 Ordynacji podatkowej w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli ten uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.

Należy jednak podkreślić, że możliwość przywrócenia terminu dotyczy wyłącznie terminów procesowych. Tymczasem termin na złożenie zgłoszenia SD-Z2 ma charakter terminu materialnego, który raz przekroczony nie podlega przywróceniu.

Terminy materialne nie podlegają przywróceniu. Nie podlega na tej zasadzie przywróceniu termin z art. 4a ust. 1 pkt 1ustawy SD do zgłoszenia lub nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem darowizny.

Powyższe oznacza, że nie jest możliwe przywrócenie, bez względu na przyczyny jego uchybienia, terminu 6 miesięcy na złożenie zgłoszenia SD-Z2.

Darowizna pieniędzy w gotówce a możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia

Jak już wskazaliśmy, w przypadku darowizny środków pieniężnych konieczne jest udokumentowanie otrzymania środków na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym.

W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób interpretować sytuację, w której osoba fizyczna otrzymuje darowiznę od rodziców w gotówce, po czym wpłaca ją na swój rachunek bankowy.

Zgodnie z wykładnią przepisów prezentowaną przez sądy administracyjne przede wszystkim należy mieć na uwadze wykładnie celowościową.

Zwolnienie podatkowe przewidziane w art. 4a ustawy SD stanowi realizację w sferze przepisów regulujących obowiązki podatkowe, konstytucyjnej zasady uwzględniania dobra rodziny. Zasada ta znajduje swój wyraz w art. 18 ustawy zasadniczej gwarantującym rodzinie ochronę i opiekę RP oraz jej art. 71 ust. 1, nakazującym państwu prowadzenie polityki społecznej i gospodarczej uwzględniającej dobro rodziny. Narzuca to obowiązek wyboru takiego kierunku wykładni, który jest zgodny z konstytucyjnymi normami i wartościami.

W świetle powyższego sama okoliczność przekazania środków pieniężnych do rąk obdarowanego w gotówce oraz własna wpłata na rachunek bankowy nie jest wystarczająca do zakwestionowania prawa do skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W takim przypadku podatnik jest wyręczycielem darczyńcy. To zaś powoduje, że otrzymana w ten sposób darowizna środków pieniężnych podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy SD. Takie też stanowisko zaprezentował Dyrektora KIS w interpretacji z dnia 10.06.2020 r., nr 0111-KDIB4.4015.63.2017.6.AD.

Jak zatem widać z przedstawionych wniosków podatkowe konsekwencje otrzymania darowizny od rodziców mogą w pewnych okolicznościach okazać się neutralne podatkowo. Osoba obdarowana, niezależnie czy otrzymuje w drodze darowizny środki pieniężne, czy też samochód, musi pamiętać o konieczności złożenia zgłoszenia SD-Z2. Jest to bowiem elementarny warunek skorzystania z całkowitego zwolnienia.