Działalność nierejestrowana – wady, zalety oraz warunki

Spis treści

1. Czym jest działalność nierejestrowana?
2. Dlaczego działalność nieewidencjonowana?
3. Dla kogo działalność nierejestrowana?
4. Obowiązki osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną
5. Opodatkowanie działalności nieewidencjonowanej

• Działalność nierejestrowana jest doskonałym rozwiązaniem dla osób, które chciałyby przetestować swoje siły w prowadzeniu własnego biznesu
• Działalność nieewidencjonowaną można prowadzić do momentu osiągnięcia dochodu nieprzekraczającego 75% wartości najniższej krajowej
• Od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. można prowadzić działalność nierejestrowaną do dochodu wynoszącego maksymalnie 3181,50 zł
• Od początku II połowy 2024 r. podatnicy chcący skorzystać z działalności nieewidencjonowanej, mogą odstąpić od zarejestrowania się w ZUS do dochodu nieprzekraczającego 3250 zł

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana – zwana również nieewidencjonowaną – jest znana polskiemu porządkowi prawnemu od 2018 r., wtedy bowiem weszła w życie tzw. konstytucja biznesu nadająca byt temu pojęciu (ustawa Prawo przedsiębiorców). W przeciwieństwie do regularnej działalności gospodarczej jej prowadzenie jest zupełnie oderwane od większości aspektów formalnych oraz fiskalnych towarzyszących tradycyjnym metodom prowadzenia biznesu. Ten rodzaj działalności, nawet w obliczu spełnienia wyżej wskazanych warunków – ze względu na niski poziom przychodów osoby ją prowadzącej – nie jest uznawana za działalność gospodarczą. Dlatego, żeby ją prowadzić, nie trzeba mieć wpisu w rejestrze CEIDG, czyli w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Dlaczego działalność nieewidencjonowana?

Aby uznać daną aktywność podatnika za przejaw prowadzenia działalności gospodarczej, musi ona cechować się zorganizowanym oraz zarobkowym charakterem, a ponadto musi być prowadzona w sposób ciągły i we własnym imieniu. Założenie działalności gospodarczej wiąże się z licznymi obciążeniami finansowymi, których uregulowanie może być dla początkującego przedsiębiorcy trudne zwłaszcza w sytuacji, gdy nie osiąga on żadnych dochodów bądź dochody o nieznacznej wysokości.

Kluczową zaletą prowadzenia działalności nieewidencjonowanej jest zwolnienie z większości obowiązków ewidencyjnych oraz obciążeń fiskalnych towarzyszących tradycyjnej działalności gospodarczej. Osoby prowadzące „firmę na próbę” zostały zwolnione bowiem z konieczności odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej. Obowiązujące od początku 2022 r. gruntowne zmiany w zakresie sposobu obliczania składki zdrowotnej oraz podstawy jej wymiaru, sprawiają, że działalność nierejestrowana zyskuje tym samym na atrakcyjności. Ponadto przychody osiągnięte w wyniku prowadzenia działalności nierejestrowanej nie podlegają opodatkowaniu. Brak opodatkowania wynika z samych przepisów Prawa przedsiębiorców, jak i kwoty wolnej od podatku, która wynosi 30 000 zł.

Dla kogo działalność nierejestrowana?

Działalność nieewidencjonowana została dedykowana wyłącznie indywidualnej działalności osób fizycznych. Oznacza to, że nie będą mogły z niej skorzystać osoby, które uczestniczą w spółce cywilnej bądź spółkach prawa handlowego – nawet w sytuacji, gdy są jedynymi ich wspólnikami. Ponadto możliwość prowadzenia działalności nierejestrowanej została przewidziana głównie dla tych osób, które dotychczas nie były przedsiębiorcami, stąd zasadniczym warunkiem umożliwiającym jej podjęcie jest niewykonywanie działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy.

Ten rodzaj prowadzenia działalności został dedykowany tym osobom, których miesięczne dochody nie przekraczają 75% wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Najniższa krajowa ulega systematycznym wzrostom, co bezpośrednio wpływa na podwyższenie atrakcyjności działalności nieewidencjonowanej. Oznacza to, że obecnie dopuszczalnym poziomem przychodów pozwalającym na kontynuowanie działalności w tej formie jest:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. – 3181,50 zł
• od 1 lipca 2024 r. – 3225 zł

Mimo spełnienia powyższych warunków działalność nieewidencjonowana nie jest przeznaczona dla każdej aktywności zawodowej.

Niezależnie od spełnienia powyższych kryteriów, działalności nierejestrowanej nie będą mogły prowadzić osoby, dla których świadczenie usług lub dostawa towarów wiązałyby się z działalnością gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej.

Obowiązki osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną

Pomimo nieformalnego charakteru działalności nieewidencjonowanej, z jej prowadzeniem wiążą się pewne obowiązki. Od momentu podjęcia działalności nierejestrowanej należy pamiętać, że powinniśmy:

• prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży;
• rozliczać przychody z działalności nierejestrowanej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej;
• przestrzegać praw konsumentów;
• wystawiać faktury lub rachunki na żądanie kupującego.

Pomimo braku rejestracji działalności nieewidencjonowanej w CEiDG, na gruncie Kodeksu Cywilnego osoba ją prowadząca pozostaje przedsiębiorcą. Konsekwencją przyjętej klasyfikacji jest podleganie szeregu regulacji dotyczących relacji z konsumentem – przykładowo dotyczy to obowiązków związanych z reklamacją, zwrotem czy naprawą. Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Opodatkowanie działalności nieewidencjonowanej

Jako że działalność nieewidencjonowana nie została wyszczególniona w żadnej spośród wyszczególnionych ustawą źródeł przychodów, to pochodzące z niej środki stanowić będą przychód z innych źródeł. Opodatkowaniu podlega w tym przypadku dochód ustalany według skali podatkowej (odpowiednio stawki 12% oraz 32%). Taka konstrukcja oznacza natomiast, że podatnik prowadzący działalność nierejestrowaną może osiągnięty z tego tytułu przychód pomniejszać o koszty jego uzyskania. Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej należy wykazać w deklaracji rocznej PIT-36.

W przypadku podatku od towarów i usług trzeba natomiast pamiętać, że opodatkowaniu podlegają następujące czynności:

• odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
• eksport towarów;
• import towarów na terytorium kraju;
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.