Jesteś tutaj: Strona główna Podatki Sytuacje podatkowe Szczególne zasady umorzenia ZUS

Szczególne zasady umorzenia ZUS

▪ 1 kwietnia 2022 r. ▪ Zaktualizowano: 16 września 2024 r. ▪ Autor: Mateusz Musiał

Co do zasady daniny publicznoprawne mogą podlegać ich umorzeniu w ściśle określonych okolicznościach. Nie inaczej jest w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne. Przedstawiamy szczególne zasady umorzenia składek na ubezpieczenia społeczne, o które może wnioskować ubezpieczony będący jednocześnie płatnikiem.

Szczególne zasady umorzenia ZUS

Spis treści

  1. Umorzenie składek ZUS – zasady ogólne
  2. Umorzenie składek ZUS – zasady szczególne
  3. Ciężar udowodnienia zaistnienia przesłanek umorzenia
  4. Czego dotyczy umorzenie ZUS?
  5. Odmowa umorzenia przez ZUS

Umorzenie składek ZUS – zasady ogólne

Co do zasady należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności, z którą mamy do czynienia, gdy:

  • Ubezpieczony, który miał zaległości zmarł nie pozostawiając przy tym żadnego majątku pozwalającego na spłatę długu, ani nie ma spadkobierców lub innych następców prawnych;
  • Doszło do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości ubezpieczonego lub umorzenia postępowania upadłościowego z uwagi na brak majątku;
  • Ubezpieczony zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej i nie dysponuje majątkiem, który mógłby pokryć spłatę zadłużenia. Dotyczy to w szczególności dłużnika, który nie ma małżonka, wspólników lub następców prawnych;
  • W zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub w umorzonym postępowaniu upadłościowym nie uzyskano kwoty wystarczającej do tego, żeby uregulować ustanowiono w ich toku należności;
  • Wartość zaległych składek jest mniejsza niż ustawowe koszty upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym. W 2022 r. jest to 16 zł, zaś do 12 października 2021 roku kwota kosztów nwynosiła 11,60 zł;
  • Naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził, że nie ma majątku, z którego można prowadzić egzekucję;
  • W postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Chcesz sprawdzić jakie ulgi i odliczenia możesz uzyskać za 2023 rok?

Sprawdź teraz!

Umorzenie składek ZUS – zasady szczególne

Należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne mogą być w ściśle określonych przypadkach umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Możliwość wystąpienia z wnioskiem o umorzenie bez spełnienia ww. przesłanki przeznaczona jest jednak wyłącznie dla ubezpieczonych pełniących jednocześnie funkcję płatnika.

Szczególny sposób wnioskowania o zwolnienie z zaległości składkowych został określony w treści z § 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, do którego odsyła art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jak wynika treści przywołanych przepisów, wnioskowanie o umorzenie zaległości ZUS w specjalnym trybie jest dopuszczalne wyłącznie ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną ubezpieczonego. Dokładnie dotyczy to takich okoliczności, w których dłużnik nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla niego i jego rodziny. Do stwierdzenia zaistnienia tego typu sytuacji dochodzi w szczególności w razie:

  • gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby dłużnika i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;
  • poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić dłużnika możliwości dalszego prowadzenia działalności;
  • przewlekłej choroby dłużnika lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej go możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

Należy zauważyć, iż ustawodawca posłużył się wyrażeniem „w szczególności”, co jednoznacznie wskazuje, iż wyżej wskazany katalog trzech potencjalnych okoliczności nie jest zamknięty. W związku z tym ZUS może wziąć pod rozwagę również inne czynniki wpływające na sytuację dłużnika. Mając na uwadze jednak specyfikę wymienionych wyżej okoliczności należy spodziewać się, że Zakład będzie uwzględniał wyłącznie sytuacje losowe dłużnika o najdotkliwszym dla niego charakterze.

Ciężar udowodnienia zaistnienia przesłanek umorzenia

Wnioskowanie o umorzenie zaległości składkowych przez ZUS wiąże się z przeniesieniem ciężaru dowiedzenia zaistnienia stosownych przesłanek przez dłużnika. Spostrzeżenia bowiem wymaga, iż to w jego interesie prawnym leży pozytywne rozpatrzenie jego wniosku. Ponadto konieczność wykazania zaistnienia okoliczności warunkujących możliwość zwolnienia wnioskodawcy z długu wynika z językowego brzmienia przepisów regulujących zasady szczególne umorzenia.

Postępowanie mające na celu umorzenie zaległości składkowych odbywa się na gruncie przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego (dalej również: KPA). Oznacza to, że co do zasady winna znaleźć w tym względzie zasada prawdy obiektywnej wynikająca z art. 7 oraz wzmocniona art. 77 § 1 KPA. Zgodnie z ww. regułą postępowania administracyjnego, ZUS ma obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Nie sposób jednak wymagać, że w postępowaniu w przedmiocie umorzenia należności składkowych Zakład Ubezpieczeń Społecznych - na podstawie przepisów z § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 roku, do którego odsyła art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - był obarczony obowiązkiem zbierania dowodów na okoliczność istnienia wspomnianych w tych przepisach przesłanek.

Wyżej wskazany pogląd wsparty wykładnią przywołanych przepisów spotyka się z aprobatą orzecznictwa sądowego, co jednoznacznie potwierdza konieczność dowodzenia zaistnienia przesłanek warunkujących umorzenie składek przez samego dłużnika – wnioskodawcę. Abstrahując od analizowanych okoliczności, przeniesienie ciężaru wykazania niemożności zapłaty należności wynika przede wszystkim z faktu, że umorzenie jest wyjątkiem od zasady obowiązku ich opłacania. Ponadto w szczególności to dłużnikowi znane są okoliczności, które uniemożliwiają uregulowanie zaległości, nie wynikają zaś np. z akt będących w dyspozycji organu.

Czego dotyczy umorzenie ZUS?

Należności z tytułu składek mogą być umarzane przez ZUS w całości lub w części, zaś umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowych opłat z tym związanych.

Odpowiedz na serię prostych pytań i PITax.pl wyśle Twój PIT do urzędu skarbowego!

PIT w kilka minut

Odmowa umorzenia przez ZUS

W razie odmowy umorzenia zaległości składkowych należy pamiętać o spłacie zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi do dnia zapłaty włącznie (złożenie wniosku nie jest równoznaczne ze zwolnieniem z zadłużenia).

Postępowanie administracyjne toczące się w przedmiocie umorzenia jest dwuinstancyjne. Ostateczne rozstrzygnięcie ze strony ZUS nie przekreśla szans na uzyskanie zwolnienia z zaległości, jednakże w tym celu koniecznym będzie złożenie skargi do właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na wydaną przez ZUS decyzję.

Specjalista ds. postępowań sądowo-administracyjnych 

mateusz.musial@pitax.pl

Mateusz Musiał

Doświadczenie zawodowe zdobywał współpracując z kancelariami doradztwa podatkowego oraz sprawując samodzielną obsługę prawną podmiotów gospodarczych i osób fizycznych. Specjalizuje się w postępowaniach podatkowych, egzekucyjnych przed administracją skarbową oraz sądowoadministracyjnych. Aktywnie uczestniczył w opracowywaniu strategii procesowych oraz analizie transakcji pod kątem występowania ryzyka podatkowego. (...)

Darmowe rozliczenie Bezpieczna wysyłka Wsparcie ekspertów Średnia ocena 12 lat na rynku 5 razy więcej ulg

Zalety rozliczenia PIT
z PITax.pl

Zaleta PITax.pl

korzystne rozliczenie – podpowiadamy jak zapłacić możliwie niski podatek

Zaleta PITax.pl

system zgodny z najnowszymi przepisami podatkowymi

Zaleta PITax.pl

z weryfikatorem poprawności wprowadzonych danych

Zaleta PITax.pl

z oficjalnym Urzędowym Poświadczeniem Odbioru (UPO)

Sprawdź najwyżej oceniany w Polsce program do rozliczeń PIT

PITax.pl Łatwe Podatki to wygodny, szybki i darmowy sposób na Twoje PITy.

Rozlicz PIT Online

Program ten umożliwia swobodny wybór i przekazanie 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych wybranej Organizacji Pożytku Publicznego.

Pomoc Techniczna

  • 534 30 50 40
  • pn-pt 9:00 – 12:00
  • ikona emailpomoc@pitax.pl

Krajowa Informacja Skarbowa

  • 22 330 0 330
  • pn-pt 8:00 – 18:00