Raje podatkowe na świecie

Spis treści

1. Raj podatkowy – co to jest?
2. Raje podatkowe w 2025 r. – lista aktów prawnych
3. Raje podatkowe w 2025 r. – lista państw
4. Jak działają raje podatkowe?
5. Czy można zyskać w raju podatkowym?
6. Przychód zagraniczny a ulga podatkowa
7. Kraje nieobjęte w Polsce ulgą podatkową od dochodów zagranicznych

Raj podatkowy – co to jest?

Raj podatkowy, zwany też oazą podatkową, oznacza kraje , które oferują obcokrajowcom i zagranicznym inwestorom wyjątkowo łagodne warunki podatkowe. Za sprawą szczególnie korzystnych przepisów podatkowych miejsca takie jak Antigua i Barbuda, Belize, Grenada, Jersey czy Kajmany przyciągają firmy i inwestorów szukających sposobu na przeniesienie kapitału prywatnego lub firmowego poza miejsce faktycznego prowadzenia działalności. W bardziej tradycyjnym rozumieniu tego słowa rajami podatkowymi nazywano również kraje o systemach prawnych gwarantujących ścisłą poufność finansową – wśród nich znajdują się m.in. takie kraje jak Stany Zjednoczone czy Niemcy. Warto jednak pamiętać, że kraje o wysokim poziomie poufności zazwyczaj są miejscami o wysokim poziomie opodatkowania, przez co nie uznaje ich się za raje podatkowe według najpowszechniej panującej definicji.

Raje podatkowe w 2025 r. – lista aktów prawnych

Lista rajów podatkowych jest ustalona przez:

• rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2024 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT);
• rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2024 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT).

Raje podatkowe w 2025 r. – lista państw

Rozporządzenia Ministra Finansów obowiązują od 1 stycznia 2025 r. i obejmują 25 państw:

1. Anguilla – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
2. Antigua i Barbuda;
3. Sint-Maarten, Curaçao – kraje wchodzące w skład Królestwa Niderlandów;
4. Królestwo Bahrajnu;
5. Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
6. Wyspy Cooka – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
7. Wspólnota Dominiki;
8. Grenada;
9. Sark – Terytorium Zależne Korony Brytyjskiej;
10. Hongkong – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
11. Republika Liberii;
12. Makau – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
13. Republika Malediwów;
14. Republika Wysp Marshalla;
15. Republika Mauritiusu;
16. Księstwo Monako;
17. Republika Nauru;
18. Niue – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
19. Republika Panamy;
20. Niezależne Państwo Samoa;
21. Republika Seszeli;
22. Saint Lucia;
23. Królestwo Tonga;
24. Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych – Terytorium Nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych;
25. Republika Vanuatu.

Na „czarną listę” trafiły te kraje, które nie współpracują z organami fiskalnymi innych państw (m.in. nie udzielają informacji podatkowych). W przypadku, gdy szkodliwy raj podatkowy zaczyna tworzyć system prawny, ułatwiający współpracę z innymi fiskusami, zostaje usunięty z „czarnej listy”. Z najnowszego zestawienia Ministerstwa Finansów zniknęło Księstwo Andory.

Z rajami podatkowymi systematycznie walczy Unia Europejska. Dzięki licznym praktykom podatkowym, opierającym się przede wszystkim na zasadzie transparentności i pogłębionego dialogu, wiele państw zmieniło obowiązujące przepisy, aby dostosować je do norm akceptowanych przez UE. 

Jak działają raje podatkowe?

Raje podatkowe przede wszystkim prowadzą do czerpania nielegalnych korzyści finansowych. Przenosząc kapitał do miejsca niskiego lub zerowego opodatkowania, korporacje i osoby obciążone wysoką stawką podatku unikają odprowadzania należności do fiskusa własnego kraju działalności. Tym samym ukrywają one rzeczywisty poziom swoich dochodów, a przenosząc zyski z krajów macierzystych znacznie obniżają koszty swojej faktycznej działalności. Jednym z najpowszechniejszych sposobów wykorzystywania możliwości, jakie oferują raje podatkowe, jest tworzenie fikcyjnych kosztów działalności przez przedsiębiorców. Aby to osiągnąć, właściciele firm tworzą spółki z siedzibą w jednym z państw będących rajem podatkowym i wykorzystują te fikcyjne oddziały jako swego rodzaju ukrytą skarbonkę. Przenosząc zyski z prowadzenia działalności do spółek zarejestrowanych w raju podatkowym, przedsiębiorcy ukrywają swoje rzeczywiste dochody przed organami podatkowymi we własnym kraju. Szacuje się, że w wyniku stosowania takich wybiegów w rajach podatkowych ukrywane jest między 9 do ponad 32 bilionów dolarów – oczywiście zebranie dokładnych danych na ten temat nie jest jednak możliwe.

Czy można zyskać w raju podatkowym?

Istnieje wiele metod transferowania zysków do rajów podatkowych w celu minimalizacji oficjalnych przychodów firmy, co wpływa na znaczne obniżenie podatków płaconych w kraju macierzystym przedsiębiorstwa. Jednym z najchętniej wykorzystywanych sposobów sztucznego obniżania zysków jest sprzedaż produktów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo firmie-córce, znajdującej się w raju podatkowym. Produkty sprzedawane są po cenie wytworzenia, dzięki czemu firma oficjalnie nie osiąga żadnych zysków na transakcjach. Następnie firma-córka sprzedaje produkty po wyższej cenie, tym samym generując zyski niepodlegające opodatkowaniu w kraju macierzystym, i z korzystnym progiem opodatkowania od zysku na miejscu w raju podatkowym.

Innym popularnym sposobem chętnie stosowanym przez korporacje jest sprzedaż licencji lub praw autorskich do nazw i logotypów za nieproporcjonalnie wysokie kwoty, stanowiące znaczną część wszystkich dochodów firmy. Takie koszty znacznie zmniejszają podstawę opodatkowania, co z kolei prowadzi do obniżenia wysokości podatku dochodowego, jaki musi zapłacić firma w swoim kraju macierzystym.

Przychód zagraniczny a ulga podatkowa

Jak zatem kwestia dochodów uzyskiwanych za granicą ma się do podatków płaconych w kraju? Ten problem interesuje szczególnie osoby, które regularnie wyjeżdżają za granicę do pracy sezonowej lub spędzają część roku na pracy w innym kraju, zarówno w Unii Europejskiej jak i poza nią. Warto pamiętać, że za przychód uzyskany za granicą Polski przysługuje nam ulga zagraniczna, zwana też ulgą abolicyjną, odliczana od podatku zapłaconego za granicą. Pozwala to na uniknięcie podwójnego opodatkowania. Należy jednak pamiętać, że ulga zagraniczna przysługuje jedynie w przypadku dochodów uzyskanych w jednym z krajów, z którymi Polska ma podpisaną umowę dotyczącą odliczenia proporcjonalnego. Umowa ta nie obejmuje krajów i terytoriów stosujących dumping podatkowy i szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego.

Kraje nieobjęte w Polsce ulgą podatkową od dochodów zagranicznych

Najnowsze rozporządzenie Ministra Finansów (na 2025 r.) obejmuje 25 krajów określonych jako stosujące szkodliwą konkurencję podatkową. Uzyskane w nich dochody nie są objęte ulgą zagraniczną, a zatem nie możemy odliczyć go od podatku dochodowego płaconego w Polsce.