Spis treści
- Karnoskarbowe skutki złożenia korekty deklaracji przed 2022 r.
- Doprecyzowanie treści art. 16a KKS
- Złożenie szczególnej formy czynnego żalu ograniczone w czasie
Karnoskarbowe skutki złożenia korekty deklaracji przed 2022 r.
Aby nakreślić wymiar zmian w zakresie skutków złożenia korekty deklaracji na gruncie odpowiedzialności karnoskarbowej, w pierwszej kolejności przywołania wymaga treść art. 16a Kodeksu karnego skarbowego, obowiązującego do końca 2021 roku. W jego świetle nie podlegał karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe każdy, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej jednocześnie uiszczając – niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ – należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.
Konstrukcja wyżej przywołanego przepisu budziła wiele kontrowersji z uwagi na jej kryminogenny charakter. Jak można bowiem zauważyć, pozwalała na uniknięcie odpowiedzialności przez sprawcę czynu w sytuacji, gdy w odpowiednim terminie złożył korektę deklaracji oraz uregulował niewykazaną należność wraz z odsetkami nawet po wszczęciu postępowania karnego w tym zakresie. Wynikiem tego były przypadki, w których osoba umyślnie narażająca na uszczuplenie wpływów Skarb Państwa, mogła uchylić się od odpowiedzialności karno-skarbowej, o ile w stosownym czasie dokonała skutecznej korekty deklaracji, zwracając nieuiszczoną daninę wraz z odsetkami za zwłokę.
Doprecyzowanie treści art. 16a KKS
W wyniku nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego, która została dokonana w ramach zmian stanowiących realizację programu Polski Ład, doszło do znaczącego rozbudowania analizowanego przepisu. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na skategoryzowanie czynów penalizowanych, których popełnienie jest wyłączone spod odpowiedzialności karnej w razie złożenia szczególnej formy czynnego żalu. Na gruncie aktualnego brzmienia art. 16a § 1 nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji,lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.
Doprecyzowanie dotychczas obowiązującego brzmienia ww. przepisu nie pozostawia obecnie wątpliwości co do tego, że złożenie szczególnej formy czynnego żalu pozwala na uniknięcie odpowiedzialności karnej, która grozi za uchybienie obowiązkowi złożenia deklaracji podatkowej lub przesłania księgi. Pod pojęciem księgi należy rozumieć bez wątpienia księgi zdefiniowane w słowniczku ustawowym Kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z przyjętą tam definicją legalną księgą jest księga rachunkowa, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja, rejestr bądź inne podobne urządzenia ewidencyjne ustawowo wymagane – w szczególności zapisy kasy rejestrującej.
Złożenie szczególnej formy czynnego żalu ograniczone w czasie
Dalej uregulowane uszczegółowienie art. 16a nastąpiło poprzez rozbudowanie przepisu o dwa kolejne paragrafy. W świetle art. 16a § 2, jeżeli w związku z czynem zabronionym określonym w art. 16a § 1 nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy należność ta została uiszczona niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.
W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na § 3 zamykający treść art. 16a. Zgodnie z nim złożenie szczególnej formy czynnego żalu nie odniesie zamierzonego skutku, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe, lub wykroczenie skarbowe, lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe, lub wykroczenie skarbowe.
Takie uszczegółowienie zakresu czasowego złożenia korekty deklaracji wraz z uregulowaniem zaległości wykracza poza dotychczasowe postulaty przedstawicieli doktryny prawa karnego skarbowego. Powołane § 2 oraz § 3 omawianej regulacji w zasadzie całkowicie przekreśla instrumentalne wykorzystanie instytucji szczególnej formy czynnego żalu, a wręcz ma charakter prewencyjny. Skonstruowanie go we wskazany sposób może przyczynić się do bardziej restrykcyjnego podejścia względem informacji naniesionych na deklarację podatkową oraz ich niezwłocznego korygowania.
Pomimo zasługującej na aprobatę modyfikacji ustawowej art. 16a Kodeksu karnego skarbowego, należy zwrócić uwagę na obawy związane z jej wykorzystaniem przez organy administracji skarbowej. Orzecznictwo sądów administracyjnych jednoznacznie wskazuje na instrumentalne oraz przedwczesne wszczynanie postępowań skarbowych w sprawach o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Organy podatkowe bowiem nierzadko dopuszczają się wykorzystania swoich uprawnień w tym zakresie celem zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
pomoc@pitax.pl