Podatki jako element programu wyborczego

Polski Ład jako wstęp do kampanii wyborczej

Miniony rok upłynął pod znakiem gruntownych i niepewnych zmian w systemie podatkowym osób fizycznych. Do najbardziej szumnych modyfikacji Polskiego Ładu należy zaliczyć przede wszystkim:

• obniżenie podstawowej stawki PIT (z 17% do 12%)
• podwyższenie górnej granicy I progu podatkowego (z 85 528 zł do 120 000 zł)
• podwyższenie kwoty wolnej od podatku (do 30 000 zł) i zniesienie degresywnego modelu jej naliczania

O ile nowelizacja przepisów ustawy o PIT (przynajmniej w powyższym zakresie) powinna spotkać się z powszechną aprobatą, o tyle nie należy zapominać, że od kwoty naszego wynagrodzenia brutto pobierana jest nie tylko zaliczka na podatek dochodowy, ale również składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.

Przychylne podatnikom zmiany w płaszczyźnie PIT zostały częściowo skompensowane w daninie zdrowotnej odprowadzanej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Modyfikacje związanych ze wskazanym ubezpieczeniem to w szczególności:

• uzależnienie wartości składki od osiągniętego dochodu oraz
• uniemożliwienie odliczenia jej od podatku

Nowy sposób skonstruowania składki zdrowotnej doprowadził do licznych głosów sprzeciwu. Aby przytłumić niezadowolenie wywołane zmianami w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, wprowadzono rozwiązanie pod postacią ulgi dla klasy średniej. Podstawowym założeniem wskazanej preferencji podatkowej było zrównoważenie obciążeń związanych z daniną zdrowotną. Złożoność przyjętego rozwiązania spowodowała jednak pochylenie się nad prostszymi metodami usatysfakcjonowania podatników.

Od 1 lipca 2022 r. doszło do modyfikacji stawki PIT. Śródroczna obniżka podstawowej stawki PIT zaczęła obowiązywać z mocą wsteczną, bowiem obejmowała dochody uzyskane od początku 2022 r. Równolegle do przedstawionych zmian doszło do likwidacji ulgi dla klasy średniej.

Wynikiem wyżej naświetlonego cyklu zdarzeń – zmian obejmujących dochody już rozliczone przez płatników podatku – była większa wartość zwrotu nadpłat podatku PIT w 2023 r. W tym miejscu należy wskazać, że organizacja rozliczeń PIT ma charakter następczy – podatnicy zobowiązani są do zadeklarowania wartości swoich dochodów do 30 kwietnia roku następującego po danym roku podatkowym. W zależności od sposobu sporządzenia deklaracji, na zwrot nadpłaconego podatku podatnicy mogą liczyć w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od dnia doręczenia PIT.

Spostrzeżenia wymaga, że ilość i wysokość zwrotów podatku w 2023 r. stanowiły wynik wprowadzenia licznych zmian w PIT w trakcie trwania roku podatkowego. O ile podatnicy nie będą mieli styczności z podobną sytuacją w roku wyborczym, o tyle należy uznać, że wypłata nadpłat po przyszłorocznych rozliczeniach nie będzie równie obfita. Nie należy bowiem zapominać, że zwroty podatku są rezultatem uiszczenia daniny w wartości wyższej niż należna.

Więcej na temat zmian wprowadzonych drogą Polskiego Ładu dowiesz się ze strony: Polski Ład

Wyższa kwota wolna od podatku – 60 tysięcy złotych

W świetle zapowiedzi jednej z największych opozycyjnych partii – Platformy Obywatelskiej – kwota wolna od podatku powinna zostać podniesiona do poziomu 60 000 zł.

Poniżej przedstawiliśmy symulację wypłaty netto (na rękę), gdyby ziściła się wyżej wskazana zapowiedź wyborcza w zakresie zaktualizowania kwoty wolnej od podatku PIT, biorąc na celownik przeciętną płacę za maj 2023 r.

Założenia przyjęte do obliczeń:

• Osoba fizyczna osiąga wynagrodzenie w oparciu o umowę o pracę
• Pracownik świadczy pracę w tej samej miejscowości, w której ma miejsce zamieszkania
• Zatrudniony nie korzysta z takich zwolnień jak ulga na powrót, ulga dla młodych, ulga dla aktywnych zawodowo seniorów czy ulga 4+
• Pracownik otrzymuje miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości odpowiadającej średniej płacy w sektorze przedsiębiorstw za maj 2023 r. (7181,67 zł brutto)
  

Przykład:

Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne (13,71% od przychodu)

13,71% * 7181,67 zł = 984,60 zł

7181,67 zł – 984,60 zł = 6197,06 zł

Stawka kosztów uzyskania przychodu dla pracownika miejscowego: 250 zł

Wysokość składki zdrowotnej (9%)

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 6197,06 zł * 9% = 557,73 zł

Podstawa opodatkowania: przychód - składki na ubezpieczenia społeczne - koszty uzyskania przychodu

7181,67 zł – 984,60 zł - 250 zł = 5947,06 zł

W tym miejscu należy dokonać wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy. Celem uwzględnienia zaktualizowanej wartości kwoty wolnej od podatku, trzeba zwaloryzować kwotę zmniejszającą podatek. W związku z tym podatnik będzie mógł pomniejszyć zaliczkę na PIT aż o 600 zł miesięcznie.

12% * 5947,06 zł – 600 zł = 113,64 zł

Zaliczka na podatek: 114 zł

Wynagrodzenie netto:

7181,67 zł – 984,60 zł – 557,73 zł - 114 zł = 5 525,34 zł

Gdyby zaktualizowano wartość kwoty wolnej od podatku o proponowane 60 tysięcy złotych, to podatnik otrzymujący wynagrodzenie z umowy o pracę w wysokości 7181,67 zł brutto otrzyma 5525,34 zł na rękę.

Niskie i proste podatki

Na popularności zyskuje podatkowa propozycja Konfederacji. Nie sposób ocenić całokształtu proponowanych zmian ponieważ na chwilę sporządzania niniejszej publikacji, Konfederacja ogłosiła wyłącznie treść projektu ustawy o podatku od osób fizycznych.

W świetle jego założeń podatnik będzie zobowiązany do zapłaty PIT od wartości przychodu (wynagrodzenia brutto). Obliczenie podatku nie uwzględniałoby żadnych preferencji poza możliwością ujęcia kwoty wolnej od podatku, która w koncepcji Konfederacji powinna być równa minimalnej płacy za pracę. Doszłoby do likwidacji większości ulg i zwolnień, jakie są znane podatnikom. Ponadto zgodnie z zapowiedziami zniesiony zostałby obligatoryjny obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne oraz daniny zdrowotnej.

Zasadnicza stawka podatku PIT nie uległaby zmianie bowiem wciąż pozostałoby 12%, jednak propozycja wyborcza Konfederacji zakłada zniesienie pozostałych, wyższych stawek, mianowicie:

• 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł dochodu
• 4% od nadwyżki ponad 1 000 000 zł dochodu

Biorąc pod uwagę aktualną wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz założenia projektu ustawy o podatku od osób fizycznych pracownik otrzymujący średnie wynagrodzenie za maj 2023 r. uiści daninę w wysokości:

(7181,67 zł – 3600 zł) * 12% = 429 zł

W powyższym przykładzie został obliczona miesięczna zaliczka na podatek. W rozważanym przypadku roczny podatek należny będzie wynosił 5148 zł. Zgodnie z omawianym projektem ustawy o PIT roczna kwota wolna od podatku powinna odpowiadać 12-krotności najniższej krajowej.

Propozycja Konfederacji zakłada utrzymanie się wyłącznie najpowszechniejszych preferencji podatkowych PIT:

• ulgi rehabilitacyjnej
• ulgi na dziecko (prorodzinnej)
• ulgi dla młodych (do 26. roku życia)

W przypadku ostatniej spośród wymienionych ulg, miałoby dojść do rozszerzenia jej zakresu podmiotowego. Obecnie ulga dla młodych gratyfikuje osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenie czy umowy o pracę. Legislacyjna oferta Konfederacji zakłada rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia o przedsiębiorców prowadzących działalności gospodarcze.

Dodatkową propozycją jest natomiast ulga w spłacie kredytu. Nowe odliczenie polegałoby na tym, że odsetki hipoteczne pomniejszałyby podstawę opodatkowania (przychód). Celem ulgi ma być wsparcie w obliczu dotkliwych podwyżek stóp procentowych. Wskazana preferencja podatkowa mialaby dotyczyć wszystkie osoby fizyczne niezależnie od podstawy (formy) osiągania przychodów.

Kolejne podwyżki minimalnego wynagrodzenia za pracę

Końcowo należy wspomnieć o kolejnych podwyżkach minimalnej płacy, która na dzień sporządzania niniejszej publikacji wynosi 3600 zł. Prawo i Sprawiedliwość nie poprzestaje na podanej kwocie najniższej krajowej oferując podatnikom dwie kolejne podwyżki tego wskaźnika:

• Od 1 stycznia 2024 r. – do 4242 zł brutto
• Od 1 lipca 2024 r. – do 4300 zł brutto

Więcej na temat wartości netto (na rękę) minimalnej płacy za pracę w 2024 r. dowiesz się z publikacji: Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2024 r.