Rzecz i prawo majątkowe
Rozstrzygając o skutkach podatkowych odpłatnego zbycia rzeczy należy interpretować przez pryzmat przepisów prawa cywilnego. W świetle art. 45 Kodeksu Cywilnego rzeczami mogą być wyłącznie przedmioty materialnego, wśród których wyróżniamy ruchomości oraz nieruchomości.
Z kolei prawem majątkowym jest uprawnienie osoby do osiągania korzyści majątkowych z rzeczy oraz dóbr prawnych i niematerialnych. Przykładem prawa majątkowego może być spółdzielcze prawo do nieruchomości lub prawo wieczyste użytkowania gruntu.
Chcesz sprawdzić jakie ulgi i odliczenia możesz uzyskać za 2023 rok?
Sprawdź teraz!Kiedy sprzedaż rzeczy podlega opodatkowaniu PIT?
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, prywatna sprzedaż podlega opodatkowaniu, jeśli nie stanowi rezultatu prowadzenia działalności gospodarczej oraz zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia:
- nieruchomości i praw majątkowych z nią związanych przed upływem pięciu lat od ich nabycia lub wybudowania;
- rzeczy niebędących nieruchomościami (jeżeli sprzedaż nastąpiła w przeciągu pół roku od nabycia).
W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych z nią związanych należy rozliczyć się z urzędem skarbowym i złożyć PIT-39. Odpłatne zbycie ruchomości i praw majątkowych z nimi związanymi składamy PIT-36.
Ustalenie wartości przychodu
Aby prawidłowo ustalić kwotę przychodu z tytułu odpłatnego zbycia rzeczy lub prawa majątkowego, w pierwszej kolejności należy określić cenę sprzedawanej rzeczy.
Zgodnie z generalną zasadą, cena zbywanej składnika majątkowego powinna być określona w umowie pisemnej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby odpłatne zbycie odbyło się w następstwie ustnej umowy obu stron transakcji. Wówczas cenę stanowić będzie wartość zapłaty za przekazane rzeczy lub prawa majątkowe.
Aby ustalić wartość dochodu z odpłatnego zbycia, sprzedawca powinien pomniejszyć cenę o koszty sprzedaży. Jak zostało wskazane na wstępie rozliczenie sprzedaży rzeczy i praw majątkowych następuje za pośrednictwem druków PIT-36 albo PIT-39. Na wskazanych formularzach podstawę opodatkowania stanowi dochód rozumiany jako przychód uwzględniający koszty jego uzyskania.
Rzeczywista wartość sprzedaży
Podatnika dokonującego odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych obowiązuje zasada swobody umów wyrażona w Kodeksie Cywilnym. Nie oznacza to jednak, że cena sprzedaży określona w umowie może być całkowicie dobrowolna. Sprzedawca ustalając wartość transakcji (bądź negocjując jej wartość z nabywcą) powinien mieć na uwadze, że wartość odpłatnego zbycia powinna być racjonalnie ustalona.
W przypadku, gdy cena zbycia rzeczy lub prawa majątkowego w sposób znaczący odbiega od wartości rynkowej może dojść do sytuacji, w której organ podatkowy zakwestionuje kwotę transakcji i dokona indywidualnego oszacowana “prawidłowej” kwoty sprzedaży. Przy określaniu nowej wartości sprzedaży, urząd skarbowy lub organ kontroli skarbowej będą kierować się wartością rynkową
Najczęściej kwestionowanymi przez urząd skarbowy transakcjami (pod względem ceny) są umowy, których przedmiotem są nieruchomości. Do nierzadkich przypadków należy zaliczyć również sprzedaż samochodów osobowych oraz ciężarowych.
Odpowiedz na serię prostych pytań i PITax.pl wyśle Twój PIT do urzędu skarbowego!
PIT w kilka minutJak bronić się przed organem podatkowym?
W sytuacji, gdy organ podatkowy poweźmie wątpliwość w stosunku do ceny ustalonej pomiędzy stronami transakcji, w pierwszej kolejności wezwie do:
- ustalenia innej wartości odpłatnego zbycia rzeczy lub prawa majątkowego;
- wskazania przyczyn, dla których ustalona przez strony cena znacząco odbiega od wartości rynkowej.
Wskazując na powody, dla których cena odbiega od wartości rynkowej można powołać się na cechy indywidualizujące zbywaną rzecz (np. gitara z autografem), wartość kolekcjonerską itp.
Brak odpowiedzi na wezwanie organu podatkowego może skutkować określeniem ceny zbycia bez ingerencji stron transakcji, co może skutkować powołaniem biegłego w tym zakresie. Jeśli wnioski opinii biegłego prowadzą do wyceny odbiegającej o przynajmniej 33% względem ceny zakwestionowanej przez organ podatkowy - koszty postępowania przed biegłym pokrywa podatnik.
Ustalenie ceny przez organ podatkowy następuje w drodze wydania decyzji, od której przysługuje odwołanie w terminie 14 dni od chwili doręczenia jej do podatnika.
pomoc@pitax.pl