Spis treści
- Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
- Co w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczeń
- Odliczenie kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego
- Alokacja odliczenia składki zdrowotnej pomiędzy źródłami przychodów
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
Kluczowe znaczenie ma ustalenie, co kryje się pod pojęciem „podstawy wymiaru składki”. Przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (w której uregulowano najważniejsze aspekty związane m.in. z określeniem wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne), wskazują, że do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stosuje się co do zasady przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (a więc składki na ubezpieczenie społeczne).
Odwołując się do tych ostatnich regulacji, stwierdzić należy, iż prawie każdy tytuł ubezpieczeń ma swoją własną specyfikę. Najczęściej spotykane przypadki wraz ze sposobem określenia podstawy wymiaru składek przedstawiono w poniższej tabeli.
| Tytuł do ubezpieczeń | Podstawa wymiaru składek |
| Pracownicy (umowa o pracę) | przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych |
| Osoby wykonujące umowę zlecenia | przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych |
| Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące | zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek |
| Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej | zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia |
| Emeryci i renciści | kwota emerytury, renty z określonymi zmniejszeniami |
Co w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczeń
Co istotne, w przypadku, gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu, przykładowo pracuje na etacie i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego tytułu odrębnie.
Również w przypadku, gdy w ramach tego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego dana osoba uzyskuje więcej niż jeden przychód, przykładowo osoba zatrudniona jest na dwóch etatach jednocześnie, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego przychodów.
Podobnie, jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności – tutaj również składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana co do zasady odrębnie od każdego rodzaju działalności.
Podsumowując, obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne jest bardzo szeroki (szerszy niż w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne) i co do zasady powstaje dla każdego przychodu odrębnie.
Odliczenie kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego
Kalkulując kwotę podatku dochodowego, można odliczyć część składki na ubezpieczenie zdrowotne, jaką płaci się osobiście lub którą pobiera z wypłacanej kwoty płatnik (np. zakład pracy). Zaznaczyć trzeba, że odliczenie takie może być dokonywane już w trakcie roku podatkowego, przy obliczaniu zaliczek na podatek, ale zawsze pod warunkiem, że składka została pobrana przez płatnika lub wpłacona do ZUS samodzielnie (jeżeli ubezpieczony sam odprowadza składki, bez udziału płatnika).
Co ważne, w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne, inaczej niż przy odliczeniu od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne, odliczana jest tylko część zapłaconej składki. Jak już bowiem wskazano na początku artykułu, składka na ubezpieczenie zdrowotne kalkulowana jest według stawki 9%, jednakże do odliczenia pozostaje tylko część składki, która obliczona jest według stawki 7,75% podstawy wymiaru.
Istotne, aby wysokość potrącanej składki wynikała z dokumentów stwierdzających jej zapłatę (poniesienie) – może to być potwierdzenie przelewu czy zaświadczenie z ZUS o kwocie zapłaconych składek.
Z odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą skorzystać podatnicy:
- opodatkowani na zasadach ogólnych (według skali podatkowej),
- opodatkowani według jednolitej 19% stawki podatku (tzw. podatek liniowy),
- opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
- opodatkowani w formie karty podatkowej.
Na koniec zaznaczyć trzeba, iż uprawnienie do odliczenia od podatku zapłaconych w jednym roku składek na ubezpieczenie zdrowotne nie przechodzi na kolejne lata podatkowe.
Składka pobierana przez płatnika
Płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych (np. zakład pracy) obliczając zaliczkę na podatek podatnika (pracownika), dokonuje potrącenia od niej „odliczalnej” części składki na ubezpieczenie zdrowotne. Chodzi przy tym o składkę, która została przez tego płatnika pobrana z kwoty należnej podatnikowi (ubezpieczonemu) – niekoniecznie odprowadzona do ZUS.
Przykład
Zakład pracy wypłacając pracownikowi wynagrodzenie, odliczył składki ZUS. Na skutek awarii systemu naliczania wynagrodzeń składki pracownika nie zostały odprowadzone do ZUS. W PIT-11 pracodawca wykazał pobrane składki. Czy nieodprowadzone składki ZUS pracownik ma prawo wykazać w rozliczeniu rocznym?
Tak, na podstawie takiej informacji PIT-11 pracownik ma prawo do sporządzenia rocznego zeznania i wykazania do odliczenia składki pobranej przez płatnika (zgodnie z zasadą 7,75% podstawy).
Składka wpłaca bezpośrednio przez podatnika (bez udziału płatnika)
Jeżeli ubezpieczony samodzielnie opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne, wówczas samemu dokonuje odliczenia jej części (do wskazanego już wcześniej limitu 7,75% podstawy wymiaru).
W tym przypadku również obowiązuje zasada właściwego udokumentowania poniesienia wydatku na zapłatę składki. Warto podkreślić, że prawo do odliczenia składek od podatku przy samodzielnym ich opłacaniu dotyczy wyłącznie składek zapłaconych, a nie tylko naliczonych.
Alokacja odliczenia składki zdrowotnej pomiędzy źródłami przychodów
Co do zasady dopuszcza się odliczanie składek na ubezpieczenie zdrowotne, nawet jeśli powstały w związku z innym źródłem przychodu. W przepisach podatkowych brak jest bowiem regulacji ograniczających odliczanie składek tylko do tego samego źródła przychodu. Jedyne co należy mieć na uwadze, to limit wyznaczony wskaźnikiem 7,75% z podstawy wymiaru.
Możliwości alokacji są więc bardzo szerokie. Jedynym wyjątkiem jest właściwie sytuacja, w ramach której podatnik chciałby odliczyć składki pobrane przez płatnika w ramach jednego źródła przychodu od podatku z innego źródła opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Takie przesunięcie nie jest możliwe, gdyż od ryczałtu mogą być odliczone wyłącznie składki zapłacone przez samego podatnika (a nie pobrane przez płatnika).
Aby objaśnić możliwości odliczania składek od podatku, poniżej przedstawiono kilka przykładów.
Przykład nr 1
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej i jednocześnie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę – opłaca więc podwójną składkę zdrowotną. Z działalności gospodarczej osiąga straty, w związku z czym nie jest w stanie odliczyć w ramach tego źródła składki zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Czy w związku niemożnością odliczenia składki w ramach działalności gospodarczej podatnik ma prawo odliczyć tę składkę w rozliczeniu rocznym od podatku wynikającego z dochodów z pracy?
Możliwe jest odliczenie składek opłacanych w ramach działalności gospodarczej od podatku zapłaconego w źródle, jakim jest stosunek pracy. Takie postępowanie byłoby również dopuszczalne, gdyby działalność była opodatkowana liniowo bądź opodatkowana ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Przykład nr 2
Podatnik jest jedynym wspólnikiem spółki z o.o. i jednocześnie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę – opłaca więc podwójną składkę zdrowotną. Spółka osiąga straty, w związku z czym podatnik nie jest w stanie odliczyć w ramach tego źródła składki zapłaconej na ubezpieczenie zdrowotne. Czy w związku niemożnością odliczenia składki w ramach spółki podatnik ma prawo odliczyć tę składkę w rozliczeniu rocznym od podatku wynikającego z dochodów z pracy?
Na wstępie należy podkreślić, iż w zakresie oskładkowania wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest traktowany, jak przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Dlatego też, analogicznie jak w poprzednim przykładzie, możliwe jest odliczenie składek opłacanych w ramach spółki od podatku zapłaconego w źródle, jakim jest stosunek pracy.
Przykład nr 3
Podatnik prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (w formie spółce cywilnej) i działalność opodatkowaną na zasadach ogólnych – opłaca więc podwójną składkę zdrowotną. W ramach spółki cywilnej odprowadzał składki na ubezpieczenie zdrowotne, jednak z uwagi na straty nie mógł skorzystać z odliczenia tych składek od podatku. Czy w związku niemożnością odliczenia składki w ramach spółki podatnik ma prawo odliczyć tę składkę w rozliczeniu rocznym od podatku w ramach działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach ogólnych?
Możliwe jest odliczenie składek opłacanych w ramach działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych prowadzonej w formie spółki cywilnej, od podatku zapłaconego w źródle, jakim jest działalność gospodarcza prowadzona na zasadach ogólnych.
pomoc@pitax.pl