Spis treści
- Skala podatkowa (zasady ogólne)
- Podatek liniowy 19%
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
- Jak wybrać formę opodatkowania?
- Inne, rzadsze formy opodatkowania
| Forma | Co jest opodatkowane | Rozliczanie kosztów | Ulgi i rozliczenia rodzinne | Najczęstsze zastosowania |
|---|---|---|---|---|
| Skala podatkowa | Dochód (przychód − koszty) | Tak | Najszerszy zakres | Umowa o pracę, większość zleceń, emerytury, działalność na zasadach ogólnych |
| Podatek liniowy | Dochód (przychód − koszty) | Tak | Ograniczony zakres | Działalność gospodarcza przy wyższych dochodach i małej liczbie ulg |
| Ryczałt | Przychód (bez kosztów) | Nie | Ograniczony zakres | Działalność przy niskich kosztach; najem prywatny |
Skala podatkowa (zasady ogólne)
Skala podatkowa to podstawowy sposób opodatkowania dochodów osób fizycznych. Skala obejmuje między innymi przychody z pracy, świadczeń i działalności, gdy podatnik nie wybierze innej formy.
- Opodatkuj wynagrodzenie z umowy o pracę.
- Opodatkuj większość umów zlecenia.
- Opodatkuj emerytury i renty.
- Opodatkuj działalność gospodarczą na zasadach ogólnych (PIT-36).
Podatek przy tej formie liczysz od dochodu, czyli od przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu.
Jak działa skala podatkowa w rozliczeniu za 2025 rok?
Skala podatkowa rozlicza dochód według progów i stawek, a kwota wolna obniża podatek w pierwszym progu.
| Element | Wartość w rozliczeniu za 2025 rok |
|---|---|
| Kwota wolna od podatku | 30 000 zł rocznie |
| Kwota zmniejszająca podatek | 3600 zł rocznie |
| Próg podatkowy | 120 000 zł dochodu rocznie |
| Stawki | 12% i 32% |
| Dochód | Podatek według skali |
|---|---|
| do 120 000 zł | 12% podstawy opodatkowania − 3600 zł |
| powyżej 120 000 zł | 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł |
Dochód do wysokości 30 000 zł jest objęty kwotą wolną, więc podatek w tej części nie występuje.
Ulgi i preferencje przy skali podatkowej
Skala podatkowa daje dostęp do najszerszego katalogu ulg i preferencji w PIT.
- Rozlicz wspólnie dochody z małżonkiem (jeżeli spełniasz warunki ustawowe).
- Rozlicz się jako osoba samotnie wychowująca dziecko (jeżeli spełniasz warunki ustawowe).
- Odlicz ulgę na dzieci (jeżeli spełniasz warunki ustawowe).
- Odlicz inne ulgi, w tym rehabilitacyjną, internetową i darowizny (jeżeli spełniasz warunki ustawowe).
Wspólne rozliczenie z małżonkiem działa poprzez podział łącznego dochodu na 2 części, obliczenie podatku od połowy i podwojenie wyniku. W tym modelu stosuje się także podwójną kwotę wolną, jeżeli małżonkowie spełniają warunki do wspólnego opodatkowania.
„Trzeci próg podatkowy” – danina solidarnościowa 4%
Danina solidarnościowa wynosi 4% od nadwyżki ponad 1 000 000 zł określonych dochodów rocznie.
| Element | Wartość |
|---|---|
| Próg | 1 000 000 zł rocznie |
| Stawka | 4% |
| Podstawa | Nadwyżka ponad 1 000 000 zł |
Danina solidarnościowa jest rozliczana odrębnie od podatku według skali i od podatku liniowego, na podstawie przepisów o daninie solidarnościowej w ustawie o PIT.
Podatek liniowy 19%
Podatek liniowy to forma opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej, w której obowiązuje jedna stała stawka – 19%, niezależnie od wysokości dochodu.
- Opodatkuj dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
- Opodatkuj dochody z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli dochód jest ustalany na podstawie ksiąg.
- Opodatkuj dochody wspólnika spółki osobowej, jeżeli wspólnikiem jest osoba fizyczna i spełnia warunki ustawowe.
Podatek liniowy liczysz od dochodu (przychód minus koszty).
Kiedy można wybrać podatek liniowy?
Podatek liniowy wybierasz przez złożenie oświadczenia w ustawowym terminie.
| Co robisz | Na czym polega |
|---|---|
| Wybierasz podatek liniowy | Składasz oświadczenie o wyborze opodatkowania dochodów z działalności na zasadach art. 30c ustawy o PIT. |
| Wybierasz przez CEIDG | Możesz złożyć oświadczenie na podstawie przepisów o CEIDG, jeżeli rozliczasz działalność w CEIDG. |
Podatek liniowy traci zastosowanie w roku podatkowym, gdy podatnik uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy odpowiadających czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, zgodnie z przepisami o wyborze tej formy opodatkowania.
Zalety podatku liniowego
Podatek liniowy upraszcza stawkę podatku, gdy dochód przekracza pierwszy próg skali.
- Stosuj stałą stawkę 19% niezależnie od poziomu dochodu.
- Rozliczaj koszty uzyskania przychodu.
- Rozliczaj wybrane odliczenia, jeżeli spełniasz warunki ustawowe.
Ograniczenia podatku liniowego
Podatek liniowy ogranicza rozliczenia rodzinne i część ulg dostępnych na skali.
- Nie rozliczysz się wspólnie z małżonkiem w ramach zasad wspólnego opodatkowania małżonków.
- Nie rozliczysz się jako osoba samotnie wychowująca dziecko w ramach preferencji przewidzianej dla skali.
- Nie skorzystasz z części ulg przypisanych do rozliczeń na skali, w tym w praktyce z ulgi na dzieci w modelu skali.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania, w której podatek liczysz od przychodu, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodu.
Kto może stosować ryczałt?
Ryczałt obejmuje wybrane przychody z działalności oraz przychody z najmu prywatnego.
- Opodatkuj przychody z jednoosobowej działalności gospodarczej, jeżeli spełniasz warunki ustawowe.
- Opodatkuj przychody wspólnika spółki cywilnej lub jawnej osób fizycznych, jeżeli spełniasz warunki ustawowe.
- Opodatkuj przychody z najmu prywatnego (najem, podnajem, dzierżawa i umowy podobne).
Najem prywatny – tylko ryczałt
Przychody z najmu prywatnego rozliczasz ryczałtem według stawek zależnych od kwoty przychodu.
| Przychód z najmu prywatnego | Stawka ryczałtu |
|---|---|
| do 100 000 zł rocznie | 8,5% |
| powyżej 100 000 zł rocznie | 12,5% |
Jeżeli małżonkowie złożą oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu z najmu przez jednego z nich, limit 100 000 zł do stawki 8,5% dotyczy łącznie [rycz-prog-razy-2] zł przychodu.
Stawki ryczałtu w działalności gospodarczej
Stawka ryczałtu zależy od rodzaju wykonywanej działalności i klasyfikacji usług lub towarów.
| Zakres stawek | Przykładowe stawki w ustawie | Jak ustalić stawkę |
|---|---|---|
| 2%–17% | 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15%, 17% | Ustal stawkę na podstawie rodzaju czynności i właściwej klasyfikacji (w tym PKWiU), zgodnie z przepisami ustawy. |
Limity przychodów i wyłączenia z ryczałtu
Ryczałt obejmuje limit przychodów oraz katalog wyłączeń ustawowych.
- Ogranicz przychody do limitu równowartości 2 000 000 euro w poprzednim roku, jeżeli korzystasz z ryczałtu na zasadach ogólnych limitu.
- Wyłącz ryczałt dla działalności, które ustawa wskazuje jako nieobjęte tą formą (na przykład apteki i handel częściami do pojazdów).
- Utrzymaj warunki ryczałtu w trakcie roku, ponieważ wybrane przychody mogą powodować utratę prawa do ryczałtu od dnia uzyskania takiego przychodu.
Ryczałt nie rozlicza kosztów uzyskania przychodu. W praktyce oznacza to, że przy wysokich kosztach i niskiej marży ryczałt podnosi efektywne obciążenie podatkowe, ponieważ podatek jest liczony od przychodu.
W ryczałcie kluczowe są 3 elementy: rodzaj działalności, prawidłowa stawka oraz limit 2 000 000 euro w poprzednim roku.
Jak wybrać formę opodatkowania?
Wybór formy opodatkowania zależy od tego, czy rozliczasz dochód czy przychód, jaką masz strukturę kosztów oraz z jakich ulg i preferencji korzystasz.
| Kryterium | Skala | Liniowy | Ryczałt |
|---|---|---|---|
| Podstawa opodatkowania | Dochód | Dochód | Przychód |
| Koszty uzyskania przychodu | Rozliczasz | Rozliczasz | Nie rozliczasz |
| Ulgi rodzinne i preferencje | Najszerszy zakres | Ograniczony zakres | Ograniczony zakres |
| Najem prywatny | Nie dotyczy | Nie dotyczy | Stosujesz |
Jakie są terminy wyboru podatku liniowego i ryczałtu?
Oświadczenie składasz do 20. dnia miesiąca po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu, a gdy pierwszy przychód wypada w grudniu – do końca roku podatkowego.
| Forma | Jak dokonujesz wyboru | Termin |
|---|---|---|
| Ryczałt | Składasz oświadczenie o wyborze ryczałtu | do 20. dnia miesiąca po miesiącu pierwszego przychodu albo do końca roku (gdy pierwszy przychód jest w grudniu) |
| Podatek liniowy | Składasz oświadczenie o wyborze opodatkowania na zasadach art. 30c ustawy o PIT | w terminie przewidzianym dla wyboru tej formy w przepisach ustawy o PIT |
- Porównaj obciążenia dla skali, liniówki i ryczałtu na tych samych danych: przychód, koszty, ulgi.
- Sprawdź warunki wyboru i utraty prawa do formy opodatkowania, jeżeli współpracujesz z byłym lub obecnym pracodawcą.
- Uwzględnij składki ZUS i składkę zdrowotną, ponieważ wpływają na łączne obciążenie w roku.
Inne, rzadsze formy opodatkowania
Oprócz skali, podatku liniowego i ryczałtu istnieją inne systemy, które dotyczą wybranych grup podatników i branż.
- Stosuj kartę podatkową wyłącznie, jeżeli kontynuujesz tę formę zgodnie z przepisami przejściowymi.
- Sprawdź odrębne podatki branżowe, jeżeli rozliczasz działalność objętą szczególnymi ustawami.
Rekomendacje PITax
Porównaj warianty rozliczenia i przygotuj zeznanie roczne w PITax Twoje rozliczenie PIT.
Źródła:
- art. 6, art. 9a, art. 27 ust. 1, art. 30c, art. 30h, art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.),
- art. 6 ust. 4, art. 8 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 843 z późn. zm.).
