Spis treści
- Gdzie szukać pewnych, aktualnych przepisów?
- Jak czytać odwołania do przepisów?
- Jakie są najważniejsze ustawy podatkowe?
- Jakie akty regulują postępowanie podatkowe i relacje z urzędem?
- Jak działa egzekucja należności publicznoprawnych?
- Jakie ustawy regulują ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
- Jakie akty regulują działalność gospodarczą?
- Jakie są podstawowe ustawy o podatkach lokalnych i majątkowych?
- Jakie ustawy są przydatne w wybranych branżach i sytuacjach?
- Jakie przepisy dotyczą dokumentacji i księgowości?
- Jak najszybciej znaleźć właściwy przepis?
Gdzie szukać pewnych, aktualnych przepisów?
Pewne publikacje aktów prawnych w Polsce prowadzą: Dziennik Ustaw, ELI i ISAP.
| Źródło | Co publikuje | Co sprawdzisz najszybciej |
|---|---|---|
| Dziennik Ustaw (dziennikustaw.gov.pl) | Oficjalny publikator, w którym ogłasza się ustawy, obwieszczenia o tekstach jednolitych i nowelizacje. | Rok i pozycję (Dz.U. z 2025 r. poz. 163), datę ogłoszenia, plik aktu. |
| ELI (eli.gov.pl) | Oficjalny identyfikator aktów prawnych oraz dostęp do wersji HTML/PDF wraz ze statusem aktu. | Status aktu (obowiązujący/uchylony), wersję tekstu jednolitego, szybkie wyszukiwanie w treści. |
| ISAP Sejmu (isap.sejm.gov.pl) | Baza aktów prawnych prowadzona przez Kancelarię Sejmu, obejmująca m.in. teksty ujednolicone. | Historię publikacji oraz dokumenty powiązane z aktem. |
Numer „Dz.U. z 2025 r. poz. 163” oznacza rocznik Dziennika Ustaw i pozycję publikacji. Ten zapis umożliwia szybkie odnalezienie dokumentu w Dzienniku Ustaw i ELI.
Tekst jednolity porządkuje ustawę po wcześniejszych zmianach, ale nie wyklucza nowelizacji opublikowanych po dacie obwieszczenia. Aktualność sprawdzasz przez weryfikację zmian po dacie tekstu jednolitego.
Jak czytać odwołania do przepisów?
Odwołanie do przepisu wskazuje jednostkę redakcyjną (artykuł, ustęp, paragraf) oraz publikację w Dzienniku Ustaw.
| Skrót | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| art. | Artykuł w ustawie | art. 3 |
| ust. | Ustęp w artykule | art. 3 ust. 1 |
| § | Paragraf (częsty w rozporządzeniach) | § 2 |
| t.j. | Tekst jednolity ogłoszony obwieszczeniem | t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 |
| z późn. zm. | Zmiany wprowadzone po publikacji wskazanego tekstu | Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm. |
Jakie są najważniejsze ustawy podatkowe?
Najważniejsze ustawy podatkowe w praktyce rozliczeń to PIT, CIT, VAT i PCC.
| Ustawa | Co reguluje | Typowe obszary |
|---|---|---|
| Ustawa o PIT | Opodatkowanie dochodów osób fizycznych. | Praca, umowy cywilnoprawne, działalność, najem, inwestycje. |
| Ustawa o CIT | Opodatkowanie dochodów osób prawnych i podmiotów wskazanych w ustawie. | Spółki kapitałowe, rozliczenia kosztów i przychodów, preferencje i ograniczenia. |
| Ustawa o VAT | Opodatkowanie dostaw towarów i świadczenia usług oraz wybrane zasady odliczeń. | Stawki, zwolnienia, faktury, rejestracja, odliczenie VAT. |
| Ustawa o PCC | Podatek od wybranych czynności cywilnoprawnych, gdy transakcja nie jest objęta VAT. | Sprzedaż rzeczy/praw, pożyczki, umowy spółki, hipoteka. |
- Sprawdź PIT, jeśli rozliczasz dochody osoby fizycznej i składasz zeznanie roczne.
- Sprawdź CIT, jeśli rozliczasz dochody osoby prawnej lub podmiotu objętego ustawą o CIT.
- Sprawdź VAT, jeśli rozliczasz sprzedaż towarów lub usług oraz odliczenia podatku naliczonego.
Jakie akty regulują postępowanie podatkowe i relacje z urzędem?
Postępowanie podatkowe opisuje Ordynacja podatkowa, a organizację i kompetencje organów skarbowych reguluje ustawa o KAS.
| Akt | Zakres | Przykładowe tematy |
|---|---|---|
| Ordynacja podatkowa | Procedura podatkowa i zasady działania organów. | Decyzje, odwołania, nadpłaty, ulgi w spłacie, przedawnienie, odsetki. |
| Ustawa o KAS | Organizacja Krajowej Administracji Skarbowej i kompetencje organów. | Czynności sprawdzające, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa. |
| Kodeks karny skarbowy | Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. | Sankcje za naruszenia obowiązków podatkowych. |
Jak działa egzekucja należności publicznoprawnych?
Egzekucję administracyjną należności publicznoprawnych reguluje ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Egzekucja administracyjna obejmuje środki przymusu stosowane przez organy egzekucyjne po powstaniu zaległości publicznoprawnej.
Jakie ustawy regulują ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Ubezpieczenia społeczne reguluje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, a ubezpieczenie zdrowotne i świadczenia opisuje ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
| Akt | Zakres | Przykładowe tematy |
|---|---|---|
| Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych | Podleganie ubezpieczeniom i zasady rozliczania składek w ZUS. | Zgłoszenia, tytuły ubezpieczenia, rozliczenia składek. |
| Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych | Zasady ubezpieczenia zdrowotnego i finansowania świadczeń. | Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu, zakres świadczeń. |
Jakie akty regulują działalność gospodarczą?
Podstawowe zasady prowadzenia działalności gospodarczej reguluje Prawo przedsiębiorców, a rejestr przedsiębiorców opisuje ustawa o CEIDG i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy.
| Akt | Zakres | Przykładowe tematy |
|---|---|---|
| Prawo przedsiębiorców | Zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej. | Definicja działalności gospodarczej, prawa i obowiązki przedsiębiorcy. |
| Ustawa o CEIDG i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy | Rejestr CEIDG i podstawowe reguły obsługi wpisów. | Wpis, zmiana danych, zawieszenie i wznowienie działalności. |
Jakie są podstawowe ustawy o podatkach lokalnych i majątkowych?
Podatki lokalne i majątkowe regulują: ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, ustawa o podatku od spadków i darowizn, ustawa o podatku rolnym i ustawa o podatku leśnym.
| Ustawa | Co reguluje | Przykładowe tematy |
|---|---|---|
| Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych | Podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych i opłaty lokalne. | Przedmiot opodatkowania, stawki i uchwały gminy. |
| Ustawa o podatku od spadków i darowizn | Opodatkowanie nabycia rzeczy i praw tytułem spadku lub darowizny. | Grupy podatkowe, zwolnienia i zgłoszenia. |
| Ustawa o podatku rolnym | Podatek od gruntów rolnych według kryteriów ustawowych i ewidencyjnych. | Powierzchnia i klasyfikacja gruntów, stawki. |
| Ustawa o podatku leśnym | Podatek od lasów w rozumieniu przepisów. | Definicja lasu, zasady ustalania podatku. |
Jakie ustawy są przydatne w wybranych branżach i sytuacjach?
W wybranych branżach kluczowe znaczenie mają ustawa o podatku akcyzowym oraz ustawa o grach hazardowych.
- Zweryfikuj akcyzę, jeśli obracasz wyrobami akcyzowymi, w tym paliwami lub wyrobami tytoniowymi.
- Zweryfikuj gry hazardowe, jeśli prowadzisz działalność w zakresie gier hazardowych i podatku od gier.
- Zweryfikuj PCC, jeśli zawierasz umowę sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych poza VAT.
Jakie przepisy dotyczą dokumentacji i księgowości?
Podstawowe zasady prowadzenia ksiąg i sporządzania sprawozdań finansowych reguluje ustawa o rachunkowości.
Jak najszybciej znaleźć właściwy przepis?
Właściwy przepis znajdziesz najszybciej przez identyfikację aktu, a następnie wyszukanie artykułu w tekście ujednoliconym.
- Ustal nazwę ustawy i zakres tematu (podatek, procedura, ubezpieczenia, działalność gospodarcza).
- Odszukaj publikację po zapisie Dz.U. (rok i pozycja) w Dzienniku Ustaw lub ELI.
- Otwórz tekst jednolity i użyj wyszukiwania w dokumencie (CTRL+F) po numerze artykułu.
- Sprawdź, czy po dacie tekstu jednolitego opublikowano nowelizacje dotyczące interesującego przepisu.
- Nie opieraj treści na opisach bez wskazania podstawy prawnej w ustawie.
- Nie traktuj tekstu jednolitego jako informacji o braku późniejszych zmian.
- Nie przenoś wniosków z innych ustaw na PIT, CIT, VAT lub PCC bez sprawdzenia konkretnego artykułu.
Rekomendacje PITax
Utrwal podstawę prawną w notatkach razem z datą i pozycją Dz.U. Taki zapis ułatwia weryfikację treści przepisu po kolejnych nowelizacjach.
Materiał ma charakter informacyjny i opisuje źródła prawa oraz zakres ustaw. Rozstrzygnięcia w sprawach podatkowych zależą od stanu faktycznego i treści konkretnych przepisów.
Źródła:
- art. 1 i art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.),
- art. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 278 z późn. zm.),
- art. 5 i art. 15 i art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 775 z późn. zm.),
- art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295 z późn. zm.),
- art. 1 i art. 67a i art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 z późn. zm.).
