Podatek od spadków i darowizn do 30 czerwca 2023 r.
O zmianie wskaźników w zakresie progów i kwocie wolnej od podatku od spadków i darowizn informowaliśmy w publikacji: Wyższa kwota wolna od podatku od spadków i darowizn. W ramach przywołanego artykułu wskazywaliśmy, że wraz z drugim półroczem 2023 r. może dojść do zmian w zakresie limitów zwolnienia od opodatkowania nabycia własności rzeczy i praw majątkowych. Zaproponowane modyfikacje są przedmiotem prac legislacyjnych i zostały uchwalone przez Sejm w dniu 26 stycznia 2023 r. (druk nr 2628) – projekt został przekazany pod obrady Senatu.
Celem uwypuklenia istotności zmian w pierwszej kolejności przywołana wymaga obecny stan prawny. Na podstawie obowiązujących przepisów opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 10 434 zł – dla nabycia przez osobę zaliczaną do I grupy podatkowej (małżonkowie, dzieci, rodzice, dziadkowie, wnuki, prawnuki, rodzeństwo, zięć, synowa);
- 7 878 zł – dla nabycia przez osobę zaliczaną do II grupy podatkowej (rodzeństwo rodziców, zstępni rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych);
- 5 308 zł – dla nabycia przez osobę zaliczaną do III grupy podatkowej (osoby niezaliczające się do I i II grupy podatkowej);
Sformułowanie kwoty wolnej w taki sposób sprawia, że dopóki od pojedynczej osoby nie otrzymamy kwoty ponad ww. wartość, dopóty nie będziemy do zapłaty omawianej daniny. Podany limit datków odnosi się do okresu pięcioletniego. Dotyczy to darowizn przekazanych w roku poprzedzającym ten, w którym nastąpiło ostatnie nabycie (wartości należy zsumować poprzez dodanie do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych).
Na potrzeby uwydatnienia omawianego problemu skupimy się na III grupie podatkowej. Jak można zauważyć, do jej szeregów należy zakwalifikować najdalszych członków rodziny nabywcy oraz osoby niespokrewnione.
Dotychczasowa konstrukcja regulacji kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn jest przychylna wszelkiego rodzaju zbiórkom, zrzutkom itp., które polegają na otrzymywaniu datków o niskiej wartości od szerszego grona osób.
W obszar opodatkowania opisywaną daniną, obdarowany wkroczy dopiero w sytuacji, gdy wartość darowizny od pojedynczej osoby przekroczy kwotę 5 308 zł. Z punktu widzenia podatku od spadków i darowizn nie ma znaczenia ilość darczyńców przekazujących swoje środki osobie, którą wspierają.
Zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, której przedmiotem jest między innymi nowelizacja ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – dojdzie do gruntownego przemodelowania dotychczasowych zasad otrzymywania środków przez nabywców z III grupy podatkowej.
Podatek od spadków i darowizn od 1 lipca 2023 r.
W świetle znowelizowanych przepisów mających obowiązywać z początkiem drugiego półrocza 2023 r. kwota wolna od podatku zostanie zróżnicowana w zależności od tego, czy darowiznę przekazuje jedna osoba czy większa ilość podmiotów. Warto przy tym zaznaczyć, że wartość kwoty wolnej nie będzie rosła proporcjonalnie do ilości darczyńców. Zgodnie z brzmieniem ustawy uchwalonym przez Sejm kwota wolna od omawianej daniny będzie się prezentować w następujący sposób:
- 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób – w przypadku nabywców z I grupy podatkowej;
- 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób – w przypadku nabywców z II grupy podatkowej;
- 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – w przypadku nabywców z III grupy podatkowej.
Sposób skonstruowania ww. regulacji ilustruje, że wszelkiego rodzaju zbiórki na zasadzie crowdfunding, w ramach których dochodzi do zawiązania umowy darowizny, po przekroczeniu ww. kwoty (dla nabywców z III grupy podatkowej – 54 180 zł) będą wchodziły w obszar opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
Nowe limity kwoty wolnej od podatku dla darowizn po 1 lipca 2023 r.
Jednocześnie należy poruszyć problem, który został spostrzeżony przez jednego z czytelników PITax.pl w zakresie sumowania darowizn w okresie pięcioletnim, o którym była mowa na wstępie niniejszej publikacji. Jak wskazuje użytkownik serwisu:
(…) 1 lipca 2023 roku może okazać się, iż od zakończonych już zbiórek, np. sprzed 4 lat, trzeba będzie uiścić podatek, choć przez te 4 lata należność podatkowa nie zaistniała. Wiele osób, które spożytkowały pieniądze ze zbiórek, np. na leczenie, odbudowę domu po pożarze, znajdą się w dramatycznej sytuacji w matni, gdy będą musiały zapłacić astronomiczny zaległy podatek, którego nie będą w stanie zapłacić z powodu wydawania zgromadzonych środków.
W tym miejscu wskazania wymaga, iż omawiany zakres nowelizacji wpisuje się w naczelną zasadę lex retro non agit (prawo nie działa wstecz). Zgodnie z przyjętym przez Sejm brzmieniem ustawy nowe progi w podatku od spadków i darowizn będą obowiązywały w sytuacji gdy, nastąpi:
nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat.
Ww. regulacja doznaje wzmocnienia poprzez art. 19 ustawy nowelizującej, w świetle którego do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu dotychczasowym.
Niemniej jednak jako zagrożone należy uznać zbiórki dokonane na zasadzie darowizny (rozumianej jako umowa nazwana z art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny) dokonane po dniu 1 lipca 2023 r.
Mimo spełnienia postulatu zakazu retroaktywności aktu prawnego, pod wątpliwość należy poddać zmianę przepisów prawa podatkowego w trakcie roku w sytuacji, gdy będzie wywierała negatywne konsekwencje dla podatnika.
Obecny etap legislacyjny – w następstwie licznych głosów sprzeciwu dotyczących propozycji zrekonstruowania kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn tzw. podatek od crowdfundingu nie wszedł w życie. Celem sprawdzenia aktualnych progów podatkowych w omawianej daninie zapraszamy do lektury publikacji: Wyższe progi w podatku od spadków i darowizn.
pomoc@pitax.pl