Przychody i dochody zwolnione z opodatkowania – od czego nie musimy płacić podatku?

Spis treści

1. Kwota wolna od podatku
2. Przychody do 85 528 zł – kiedy nie będzie podatku?
3. Które źródła przychodu nie podlegają opodatkowaniu PIT?

Kwota wolna od podatku

Kwota wolna od podatku od 2022 r. (obowiązująca również w 2025 r.)

Od 2022 r. kwota wolna od podatku dla osób rozliczających się według skali podatkowej (formularze PIT-36 i PIT-37) wynosi 30 000 zł dochodu rocznego. Oznacza to, że:

• dochód do 30 000 zł rocznie jest efektywnie zwolniony z podatku PIT,
• dochód powyżej 30 000 zł do 120 000 zł opodatkowany jest stawką 12%,
• dochód powyżej 120 000 zł – stawką 32%.

Kwota wolna działa poprzez tzw. kwotę zmniejszającą podatek, która od 2022 r. (stan na 2025 r.) wynosi 3600 zł rocznie. W praktyce oznacza to, że obliczony podatek według skali można obniżyć maksymalnie o 3600 zł.

Z kwoty wolnej mogą korzystać wyłącznie podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych, czyli w zeznaniach PIT-36 i PIT-37. Nie stosuje się jej do:

• podatku liniowego (PIT-36L) – stawka 19%),
• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28),
• karty podatkowej.

Warto pamiętać, że samo osiągnięcie dochodu nie wyższego niż 30 000 zł nie zawsze zwalnia z obowiązku złożenia zeznania – przykładowo zeznanie trzeba złożyć, gdy mamy różne źródła przychodów, prowadzimy działalność gospodarczą albo chcemy skorzystać z ulg (np. ulgi na dzieci).

Przykład:

Pani Katarzyna w 2025 r. uzyskała dochód 40 000 zł z umowy o pracę (rozliczenie na PIT-37). Ponieważ dochód ten przekracza kwotę wolną 30 000 zł, część dochodu będzie opodatkowana według stawki 12%. Obliczony podatek zostanie następnie pomniejszony o kwotę zmniejszającą 3600 zł. 

Kwota wolna od podatku od 1 października 2019 r. do 31 grudnia 2021 r.

W rozliczeniach za lata 2019–2021 (wciąż możliwe są korekty) obowiązywały zróżnicowane zasady ustalania kwoty zmniejszającej podatek, zależne od poziomu dochodu rocznego:

• dochód do 8 000 zł – kwota wolna 8 000 zł (kwota zmniejszająca podatek 1 360 zł),
• dochód od 8 000 zł do 13 000 zł – kwota wolna stopniowo malejąca, obliczana według wzoru:

1 360 zł – [834,88 zł × (podstawa obliczenia podatku – 8 000 zł) ÷ 5 000 zł]

• dochód od 13 000 zł do 85 528 zł – kwota wolna odpowiadała kwocie zmniejszającej podatek 525,12 zł,
• dochód od 85 528 zł do 127 000 zł – kwota zmniejszająca podatek stopniowo malała, według wzoru:

525,12 zł – [525,12 zł × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł]

• dochód powyżej 127 000 zł – brak prawa do kwoty wolnej od podatku.

Przychody do 85 528 zł – kiedy nie będzie podatku?

Oprócz kwoty wolnej, ustawa o PIT przewiduje tzw. zwolnienia „zerowy PIT”, gdzie określone przychody są zwolnione z podatku do rocznego limitu 85 528 zł. Do tej grupy należą:

• ulga dla młodych – przychody osób do 26. roku życia m.in. z umowy o pracę i umowy zlecenia,
• ulga na powrót – dla osób przenoszących rezydencję podatkową do Polski,
• ulga dla rodzin 4+ – dla rodziców (lub opiekunów) wychowujących co najmniej czworo dzieci,
• ulga dla pracujących seniorów – dla osób w wieku emerytalnym, które nie pobierają emerytury i nadal pracują.

Każde z tych zwolnień ma własny limit 85 528 zł przychodów, ale zgodnie z ustawą łączna suma przychodów zwolnionych z tytułu tych ulg również nie może przekroczyć 85 528 zł w roku podatkowym. Oznacza to, że jeśli ktoś spełnia warunki dwóch lub więcej ulg jednocześnie, limit zwolnienia nadal wynosi 85 528 zł, a nadwyżka podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zwolnienia te dotyczą przede wszystkim przychodów z:

• umowy o pracę i stosunku służbowego,
• umów zlecenia (określonych w art. 13 ustawy o PIT),
• zasiłku macierzyńskiego,
• w niektórych przypadkach – z działalności gospodarczej opodatkowanej skalą lub podatkiem liniowym (ulga na powrót, ulga 4+, ulga dla seniorów).

Zwolnienie nie obejmuje przychodów m.in. z umowy o dzieło ani większości przychodów z kapitałów pieniężnych. W obiegu funkcjonuje potoczne określenie „PIT zerowy” lub „PIT-0”, ale nie jest to osobny formularz – ulgę wykazuje się w standardowych zeznaniach (np. PIT-37).

Co istotne, po przekroczeniu limitu 85 528 zł, do nadwyżki można stosować kwotę wolną od podatku (30 000 zł), jeśli przychody są opodatkowane według skali.

Które źródła przychodu nie podlegają opodatkowaniu PIT?

Poza kwotą wolną od podatku oraz zerowym PIT, w art. 21 ustawy o PIT znajdziemy konkretne przykłady przychodów, których uzyskanie nie wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku PIT. Poniżej kilka najczęściej spotykanych w praktyce grup zwolnień (lista nie jest wyczerpująca).

Świadczenia i zasiłki socjalne

Bez podatku PIT pozostają w szczególności:

• świadczenia z pomocy społecznej (np. zasiłek celowy, okresowy, stały),
• świadczenia rodzinne: zasiłek rodzinny, dodatki, zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne,
• świadczenie wychowawcze 800+,
• Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) – cała kwota jest zwolniona z podatku i nie wykazuje się jej w zeznaniu rocznym,
• niektóre świadczenia z ZUS, gminy czy powiatu przyznawane w celach socjalnych, np. dodatki mieszkaniowe, zasiłki celowe na pokrycie wydatków mieszkaniowych.

Co do zasady, świadczenia rodzinne i pomocowe wypłacane na podstawie specjalnych ustaw (np. ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym) są zwolnione z opodatkowania PIT i nie wykazuje się ich w zeznaniu.

Wybrane przychody pracownicze

Część świadczeń otrzymywanych w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę jest zwolniona z PIT – zwykle do określonych limitów ustawowych:

• diety i inne należności za podróże służbowe – do wysokości limitów wskazanych w rozporządzeniach (nadwyżka ponad limit jest opodatkowana),
• świadczenia i ekwiwalenty związane z BHP i odzieżą roboczą, np. ekwiwalent za pranie odzieży roboczej, niektóre badania lekarskie, okulary refundowane do pracy przy komputerze,
• świadczenia socjalne finansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) – np. paczki świąteczne, bony, dopłaty do wypoczynku – w części mieszczącej się w ustawowym limicie zwolnienia,
• dofinansowanie wypoczynku (tzw. wczasy pod gruszą lub dopłaty do kolonii, obozów, zimowisk dla dzieci) – w granicach przewidzianych w art. 21 ustawy o PIT,
• środki z urzędu pracy na założenie działalności gospodarczej (dotacje na rozpoczęcie działalności) – w określonych przepisami limitach.

Świadczenia edukacyjne

Bez podatku pozostają w szczególności:

• stypendia naukowe i sportowe – jeśli pochodzą ze środków publicznych, uczelni, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pożytku publicznego itp.,
• nagrody w konkursach i olimpiadach o tematyce naukowej, kulturalnej, sportowej lub z zakresu wiedzy i umiejętności uczniów i studentów – najczęściej do określonego limitu kwotowego.

Część przychodów kapitałowych i inwestycyjnych

W obszarze inwestycji przepisy przewidują kilka istotnych zwolnień oraz sytuacji, w których nie trzeba składać zeznania rocznego:

• sprzedaż prywatnej nieruchomości po upływie 5 lat od końca roku, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie podlega opodatkowaniu PIT i nie wymaga składania zeznania PIT-39 (12),
• sprzedaż rzeczy ruchomych (np. samochodu, sprzętu RTV) po upływie 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie – nie generuje przychodu do opodatkowania i nie wymaga wykazania w zeznaniu,
• wiele dochodów z kapitałów pieniężnych (np. odsetki od lokat, obligacji Skarbu Państwa, zyski z funduszy) jest opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem 19% pobieranym przez bank lub biuro maklerskie – w takich przypadkach zwykle nie składa się PIT-38, bo podatek został pobrany u źródła, choć przychody te nie są zwolnione z opodatkowania.

Niektóre przychody osób fizycznych

Do typowych zwolnień z PIT należą także m.in.:

• pomoc finansowa z fundacji i organizacji charytatywnych – np. zapomogi na leczenie, rehabilitację, wypadek losowy, w granicach określonych w art. 21 ustawy o PIT,
• alimenty na dzieci – do ukończenia 25. roku życia, a także bez ograniczenia wieku, jeśli dziecko otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną – bez limitu kwotowego,
• alimenty na rzecz dorosłych – zwolnione z PIT do wysokości 700 zł miesięcznie, nadwyżka podlega opodatkowaniu,
• liczne odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw, rozporządzeń lub układów zbiorowych pracy.

Emerytury i renty

Co do zasady emerytury i renty podlegają opodatkowaniu PIT, ale przepisy przewidują ważne wyjątki:

• niektóre zagraniczne emerytury mogą być zwolnione w Polsce na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania – zależy to od konkretnej umowy i rodzaju świadczenia,
• ulga dla pracujących seniorów (zerowy PIT dla seniorów) – przychody z pracy, zleceń, zasiłku macierzyńskiego lub działalności gospodarczej mogą być zwolnione z podatku do limitu 85 528 zł rocznie, jeśli podatnik osiągnął wiek emerytalny, ale nie pobiera emerytury.