Spis treści
- Rozwód a alimenty – czy alimenty na dzieci są opodatkowane?
- Rozwód a wspólne rozliczenie małżonków w PIT
- Rozwód a rozliczenie PIT jako osoba samotnie wychowująca dziecko
- Rozwód a ulga na dziecko (ulga prorodzinna)
- Podsumowanie – rozwód i podatki w PIT
Rozwód a alimenty – czy alimenty na dzieci są opodatkowane?
Alimenty na dzieci są zwolnione z podatku PIT – niezależnie od ich kwoty. Opodatkowanie pojawia się najczęściej przy alimentach na rzecz innych osób niż dzieci (np. byłego małżonka).
Kluczowe liczby: zwolnienie alimentów dla innych osób niż dzieci działa do 700 zł miesięcznie (jeżeli alimenty wynikają z wyroku sądu lub ugody sądowej). Dla dzieci limit kwotowy nie obowiązuje.
| Komu są płacone alimenty | Kiedy powstaje PIT | Jakie warunki mają znaczenie |
|---|---|---|
| Dziecko, które nie ukończyło 25. roku życia | Brak PIT (zwolnienie) | Znaczenie ma to, że świadczenie jest alimentami na rzecz dziecka |
| Dziecko w każdym wieku z zasiłkiem (dodatkiem) pielęgnacyjnym albo rentą socjalną | Brak PIT (zwolnienie) | Znaczenie ma status dziecka i pobieranie wskazanego świadczenia |
| Były małżonek / inna osoba niż dziecko | PIT od nadwyżki ponad 700 zł miesięcznie | Wyrok sądu lub ugoda sądowa oraz limit 700 zł miesięcznie |
- Pomijanie alimentów na dzieci w zeznaniu PIT – alimenty zwolnione nie są wykazywane w zeznaniu.
- Opodatkowanie tylko nadwyżki – przy alimentach na rzecz innych osób niż dzieci opodatkowana jest część ponad 700 zł miesięcznie.
- Rozliczanie odsetek według statusu świadczenia – odsetki za opóźnienie są zwolnione w zakresie, w jakim dotyczą alimentów zwolnionych z PIT.
Alimenty są przychodem, ale w wielu przypadkach korzystają ze zwolnienia. W praktyce liczy się osoba uprawniona (dziecko vs inna osoba) i – dla innych osób niż dzieci – podstawa zasądzenia (wyrok sądu lub ugoda sądowa) oraz limit 700 zł miesięcznie.
Rozwód a wspólne rozliczenie małżonków w PIT
Po prawomocnym rozwodzie nie ma wspólnego rozliczenia małżonków za rok, w którym rozwód stał się prawomocny – ponieważ nie jest spełniony warunek trwania małżeństwa i wspólności majątkowej w wymaganym okresie.
| Sytuacja | Jak rozliczysz PIT | Co to oznacza w praktyce |
|---|---|---|
| Małżeństwo i wspólność majątkowa trwały przez cały rok podatkowy | Możliwe wspólne rozliczenie małżonków | Jedno zeznanie roczne i wspólne obliczenie podatku |
| Rozwód stał się prawomocny w trakcie roku podatkowego | Rozliczenie indywidualne | Dwa odrębne zeznania za ten rok (każdy składa własne) |
| Rozwód jest prawomocny, ale dotyczy kolejnego roku podatkowego | Rozliczenie zależy od spełnienia warunków w poprzednim roku | Za poprzedni rok wspólne rozliczenie jest możliwe, jeżeli warunki były spełnione przez cały ten rok |
Odpowiedzialność za zaległości podatkowe po rozwodzie
Rozwód nie wyłącza odpowiedzialności za zaległości podatkowe powstałe w okresie trwania wspólności majątkowej. Odpowiedzialność byłego małżonka ma charakter solidarny i jest ograniczana do wartości udziału przypadającego w majątku wspólnym.
Urząd skarbowy może dochodzić zapłaty zaległości podatkowych od jednego z byłych małżonków, jeżeli spełnione są przesłanki odpowiedzialności z Ordynacji podatkowej.
Rozwód a rozliczenie PIT jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest możliwe, jeżeli w danym roku podatkowym faktycznie wychowujesz dziecko samotnie i spełniasz ustawowe warunki (status cywilny oraz zakres opieki).
| Warunek | Co oznacza |
|---|---|
| Status osoby samotnie wychowującej | Najczęściej: rozwód, separacja, wdowieństwo, stan wolny; w określonych sytuacjach także małżeństwo (np. gdy małżonek jest pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności) |
| Samotne wychowywanie w roku podatkowym | Codzienna opieka i organizacja życia dziecka bez wspólnego wychowywania z drugim rodzicem lub opiekunem prawnym |
| Wyłączenia ustawowe | Preferencja nie działa, jeżeli wychowujesz wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko (w tym w typowych wariantach opieki naprzemiennej) |
- Dokumentowanie stanu faktycznego – znaczenie mają realne obowiązki opiekuńcze, a nie tylko formalne ustalenia.
- Wskazywanie roku podatkowego – preferencja jest oceniana w odniesieniu do konkretnego roku.
- Spójne wykazywanie danych dziecka – dane dziecka i ulgi powinny być zgodne w całym zeznaniu.
- Utożsamianie płacenia alimentów z samotnym wychowywaniem – alimenty nie przesądzają o spełnieniu warunku samotnego wychowywania.
- Zakładanie preferencji przy wspólnej opiece – wspólne wychowywanie wyłącza preferencję.
- Pomijanie ograniczeń ustawowych dla wybranych form opodatkowania – w części przypadków sposób opodatkowania eliminuje preferencję.
Rozwód a ulga na dziecko (ulga prorodzinna)
Ulga na dziecko przysługuje rodzicowi, który w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską (dziecko małoletnie) albo spełnia warunki dotyczące dziecka pełnoletniego (np. nauka i limity dochodów dziecka).
| Rodzaj dziecka | Co decyduje o prawie do ulgi | Najczęstsza sytuacja po rozwodzie |
|---|---|---|
| Dziecko małoletnie (do 18 lat) | Wykonywanie władzy rodzicielskiej, sprawowanie opieki, realny udział w wychowaniu | Ulga przysługuje rodzicowi, który faktycznie opiekuje się dzieckiem i wykonuje władzę rodzicielską |
| Dziecko pełnoletnie | Spełnienie warunków ustawowych (m.in. status dziecka i limity dochodów dziecka) | Ulga zależy od spełnienia przesłanek dla dziecka pełnoletniego i zakresu wsparcia rodzica |
| Podział ulgi między rodziców | Ustalenie proporcji przez rodziców albo równy podział w sytuacjach wskazanych w ustawie | Rodzice dzielą ulgę według porozumienia, a w określonych przypadkach ustawa prowadzi do podziału po 50% |
Przykład: dziecko (10 lat) mieszka na stałe z matką, ojciec płaci alimenty i utrzymuje sporadyczny kontakt. Ulga na dziecko przysługuje matce, jeżeli w roku podatkowym to ona faktycznie sprawuje opiekę i wykonuje władzę rodzicielską w praktycznym znaczeniu.
Rekomendacje PITax
- Zbierz dokumenty – wyrok rozwodowy, orzeczenia o opiece, ugody i dokumenty potwierdzające alimenty.
- Ustal status za konkretny rok – rok podatkowy determinuje wspólne rozliczenie, preferencję samotnego rodzica i ulgę na dzieci.
- Sprawdź podział ulgi – określ proporcję odliczenia ulgi na dzieci zgodnie z faktyczną opieką i przepisami.
Podsumowanie – rozwód i podatki w PIT
- Pomijanie alimentów na dzieci w PIT – alimenty na dzieci są zwolnione z PIT i nie są wykazywane w zeznaniu.
- Rozliczanie podatku od nadwyżki – alimenty na rzecz innych osób niż dzieci są zwolnione do 700 zł miesięcznie (wyrok sądu lub ugoda sądowa), a nadwyżka jest opodatkowana.
- Składanie odrębnych zeznań po rozwodzie – za rok, w którym rozwód jest prawomocny, rozliczenie małżonków odbywa się indywidualnie.
- Stosowanie preferencji samotnego rodzica zgodnie z warunkami – decyduje faktyczne samotne wychowywanie w roku podatkowym i spełnienie przesłanek ustawowych.
- Odliczanie ulgi na dziecko według opieki – ulga prorodzinna zależy od wykonywania władzy rodzicielskiej (dziecko małoletnie) i spełnienia warunków dla dziecka pełnoletniego.
Źródła:
- art. 10 ust. 1, art. 20 ust. 1 i art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.),
- art. 6 ust. 2 oraz art. 6 ust. 4c i art. 6 ust. 4d oraz art. 6 ust. 4f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.),
- art. 27f ust. 1, art. 27f ust. 3 i art. 27f ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.),
- art. 110 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 z późn. zm.),
- art. 56, art. 61^1 i art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.),
