Zawarcie małżeństwa a wysokość podatku

Spis treści

1. Na czym polega wspólne rozliczenie z małżonkiem?
2. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie?
3. Jak sprawdzić, czy wspólne rozliczenie przyniesie korzyści?
4. Małżeństwo a dochody osiągnięte za granicą
5. Zmiana nazwiska i miejsca zamieszkania po ślubie
6. Czy warto brać ślub tylko ze względów podatkowych?

Na czym polega wspólne rozliczenie z małżonkiem?

Wspólne rozliczenie polega na tym, że urząd skarbowy traktuje dochody obojga małżonków tak, jakby były one dochodem jednej osoby, a następnie dzieli je na pół i oblicza podatek od tej połowy. Na koniec wynik mnoży się przez dwa. Dzięki temu całe wspólne dochody są opodatkowane według stawek właściwych dla połowy ich sumy.

W rozliczeniu za 2025 r. (składanym w 2026 r.) obowiązuje skala podatkowa:

• dochód do 120 000 zł włącznie – 12% podatku pomniejszone o kwotę 3600 zł,
• dochód powyżej 120 000 zł – 10 800 zł + 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł,
• kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł (jej efekt jest uwzględniony w kwocie 3600 zł pomniejszającej podatek).

Drugi próg podatkowy działa w ten sposób, że dochód do 120 000 zł opodatkowany jest według stawki 12%, a dopiero nadwyżka ponad 120 000 zł według stawki 32%.

Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie?

Wspólne rozliczenie małżonków jest możliwe tylko wtedy, gdy spełnione są określone warunki wynikające z ustawy o PIT.

• Pozostawaliście w związku małżeńskim oraz we wspólności majątkowej co najmniej od dnia zawarcia małżeństwa do końca roku podatkowego. Nie trzeba już być małżeństwem przez cały rok – wystarczy, że ślub był w trakcie roku i małżeństwo trwało do 31 grudnia.
• Między małżonkami nie ma rozdzielności majątkowej (umownej ani orzeczonej przez sąd).
• Dochody, które chcecie objąć wspólnym rozliczeniem, są opodatkowane według skali podatkowej (ogólne zasady, PIT-36 lub PIT-37).
• Co do zasady oboje podlegacie w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (jesteście polskimi rezydentami podatkowymi). W określonych sytuacjach wspólne rozliczenie jest możliwe także dla rezydentów z innych państw UE/EOG/CH, jeśli odpowiednia część dochodów (co najmniej 75%) podlega opodatkowaniu w Polsce i jest to udokumentowane.
• Wspólne rozliczenie jest możliwe także, gdy jeden z małżonków zmarł w trakcie roku lub po jego zakończeniu, ale przed złożeniem zeznania – pod warunkiem, że w roku podatkowym istniała wspólność majątkowa i małżeństwo.

Wspólne rozliczenie a działalność gospodarcza

Sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej nie wyklucza wspólnego rozliczenia. Istotna jest forma opodatkowania:

• działalność na zasadach ogólnych (skala podatkowa) – nie wyłącza prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem,
• działalność opodatkowana podatkiem liniowym (19%), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową – co do zasady wyklucza wspólne rozliczenie za dany rok,
• wyjątek: jeśli małżonek formalnie wybrał np. podatek liniowy, ale w danym roku nie osiągnął z tej działalności żadnych przychodów, nie poniósł kosztów i składa tzw. „zerowy” PIT-36L (lub PIT-28 przy ryczałcie), prawo do wspólnego rozliczenia może zostać zachowane.

W praktyce, jeżeli choć jedno z was faktycznie uzyskuje dochody opodatkowane liniowo, ryczałtem lub kartą, wspólne rozliczenie z małżonkiem zazwyczaj nie będzie możliwe.

Jak sprawdzić, czy wspólne rozliczenie przyniesie korzyści?

Najczęściej wspólne rozliczenie jest korzystne, gdy:

• jeden z małżonków nie osiąga dochodów lub jego dochód jest bardzo niski,
• dochody małżonków są w bardzo różnych przedziałach – jeden małżonek „wpada” w drugi próg podatkowy (powyżej 120 000 zł), a drugi osiąga dochody znacznie poniżej tego progu lub wcale.

Jeżeli oboje zarabiacie podobnie i wasze dochody mieszczą się w tym samym progu podatkowym, wspólne rozliczenie zazwyczaj nie da dodatkowej oszczędności – podatek wyjdzie podobny jak przy dwóch oddzielnych zeznaniach.

Przykład – różne poziomy dochodów

Załóżmy, że w rozliczeniu za 2025 r. małżonkowie osiągnęli następujące dochody (po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu):

• Pan Maciej – 60 000 zł,
• Pani Joanna – 140 000 zł.

Rozliczenie indywidualne (według skali podatkowej):

• podatek Pana Macieja: 12% × 60 000 zł − 3600 zł = 7 200 zł − 3600 zł = 3600 zł,
• podatek Pani Joanny: 10 800 zł + 32% × (140 000 zł − 120 000 zł) = 10 800 zł + 6 400 zł = 17 200 zł,
• łącznie do zapłaty przy osobnym rozliczeniu: 3600 zł + 17 200 zł = 20 800 zł.

Rozliczenie wspólne:

• suma dochodów: 60 000 zł + 140 000 zł = 200 000 zł,
• połowa wspólnych dochodów: 200 000 zł ÷ 2 = 100 000 zł,
• podatek od połowy dochodów: 12% × 100 000 zł − 3600 zł = 12 000 zł − 3600 zł = 8 400 zł,
• podatek dla małżonków: 8 400 zł × 2 = 16 800 zł.

Dzięki wspólnemu rozliczeniu małżonkowie zapłacą 16 800 zł zamiast 20 800 zł. Oznacza to oszczędność w wysokości 4 000 zł.

Kiedy wspólne rozliczenie nie ma sensu lub jest niemożliwe?

• Gdy oboje małżonkowie osiągają podobne dochody i mieszczą się w pierwszym progu podatkowym – wspólne rozliczenie zazwyczaj nie przyniesie oszczędności.
• Gdy jedno z małżonków rozlicza się na zasadach ogólnych, a drugie faktycznie osiąga dochody opodatkowane podatkiem liniowym, ryczałtem lub kartą podatkową – wspólne rozliczenie zwykle nie jest dopuszczalne.
• Gdy nie ma wspólności majątkowej (np. istnieje rozdzielność majątkowa) – preferencja nie przysługuje.
• Przy bardzo wysokich dochodach (powyżej 1 mln zł) może wystąpić dodatkowo tzw. danina solidarnościowa 4% – wspólne rozliczenie nie usuwa obowiązku jej zapłaty.

Małżeństwo a dochody osiągnięte za granicą

Wspólne rozliczenie z małżonkiem, który część lub całość dochodów uzyskał za granicą, jest możliwe, ale nie zawsze opłacalne. Wpływ dochodów zagranicznych na polski podatek zależy przede wszystkim od tego, jaką metodę unikania podwójnego opodatkowania przewiduje odpowiednia umowa z danym państwem.

Najczęściej spotykane są dwie sytuacje:

• dochody zagraniczne są zwolnione w Polsce, ale wpływają na stopę procentową podatku od dochodów uzyskiwanych w Polsce (tzw. metoda wyłączenia z progresją),
• dochody zagraniczne są opodatkowane w Polsce, ale można odliczyć podatek zapłacony za granicą (tzw. metoda odliczenia proporcjonalnego).

W niektórych przypadkach doliczenie dochodu zagranicznego małżonka może podnieść efektywną stawkę podatku w Polsce i sprawić, że wspólne rozliczenie będzie mniej korzystne niż dwa oddzielne zeznania. Dlatego przy dochodach z zagranicy warto porównać obie opcje – np. korzystając z kalkulatora PIT lub wstępnych wyliczeń w usłudze Twój e-PIT.

Jeżeli któreś z was jest rezydentem innego państwa UE/EOG/CH, a chce skorzystać z preferencji (np. wspólnego rozliczenia), wówczas co do zasady łączne przychody opodatkowane w Polsce muszą stanowić co najmniej 75% waszych wszystkich przychodów w danym roku, a miejsce zamieszkania dla celów podatkowych za granicą trzeba potwierdzić certyfikatem rezydencji.

Zmiana nazwiska i miejsca zamieszkania po ślubie

Zawarcie małżeństwa często wiąże się ze zmianą nazwiska i adresu zamieszkania. Dla rozliczenia podatku istotne są przede wszystkim aktualne dane identyfikacyjne i adresowe w urzędzie skarbowym.

• Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej identyfikują się w kontaktach z urzędem skarbowym numerem PESEL. Zmiana nazwiska jest odnotowywana w rejestrze PESEL – nie ma potrzeby osobnego zgłaszania jej do urzędu skarbowego.
• Zmianę adresu zamieszkania można zgłosić bezpośrednio w rocznym zeznaniu PIT – wpisując aktualny adres w odpowiedniej części formularza.
• Jeżeli chcesz zaktualizować adres (lub numer rachunku bankowego do zwrotu podatku) w trakcie roku, możesz złożyć formularz ZAP-3. Dotyczy on osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i posługują się numerem PESEL.
• Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą aktualizują swoje dane (w tym adres zamieszkania) poprzez odpowiednie zgłoszenie w CEIDG, w terminie 7 dni od zmiany.

Czy warto brać ślub tylko ze względów podatkowych?

Wspólne rozliczenie małżonków jest ciekawą preferencją podatkową i w konkretnych sytuacjach potrafi przynieść zauważalne oszczędności. Nie powinno jednak być jedynym powodem zawarcia małżeństwa – korzyści podatkowe zależą od indywidualnej sytuacji: wysokości dochodów, źródeł przychodów, formy opodatkowania oraz ewentualnych dochodów z zagranicy.

Przed podjęciem decyzji o sposobie rozliczenia rocznego warto po prostu porównać dwa warianty – osobny i wspólny – i wybrać ten, który jest korzystniejszy. W większości programów do rozliczania PIT oraz w usłudze Twój e-PIT można to zrobić w kilka minut, bez znajomości szczegółowych przepisów.